ด้วยสถานการณ์การระบาตของโรคฝีดาษลิง หรือ Monkeypox ในแถบประเทศแอฟริกาและยุโรปในปัจจุบัน กรมปศุสัตว์ โดย สถาบันสุขภาพสัตว์แห่งชาติ จึงเล็งเห็นความสำคัญของการเตรียมความพร้อมทางห้องปฏิบัติการในการตรวจวินิจฉัยโรคฝีดาษลิงในสัตว์ โดยใช้วิธี Nested PCR และยืนยันผลการตรวจด้วยวิธี ONA Sequencing
โรคฝีดาษลิง เป็นโรคติคต่อระหว่างสัตว์และคน เกิดจากเชื้อ Monkeypox virus หรือ MPXV เป็นไวรัสชนิด double-stranded DNA อยู่ในวงค์ Poxviridae สกุล Orthqpoxrirus สัตว์หลายชนิดสามารถติตเชื้อได้ โดยเฉพาะสัตว์ตระกูลสิงและสัตว์พันแทะ เช่น กระรอก หนูป่า และแพรรีด็อก ส่วนมากพบการระบาดในประเทศแถบแอฟริกากลางและแอฟริกาตะวันตก ปัจจุบันมีแถลงการณ์ยืนยันจากองค์การอนามัยโลก (World Heatth Organization, WHO) ณ วันที่ 25 พฤษภาคม พ.ศ.2565 พบผู้ป่วยด้วยโรคฝีดาษลิง แล้วมากกว่า 300 ราย จาก 22 ประเทศในแบยุโรป และมีแนวโน้มที่จะพบผู้ป่วยเพิ่มมากขึ้นในอีกหลายประเทศ ซึ่งประเทศไทยยังคงมีการเฝ้าระวัง และยังไม่พบการติดเชื้อในประเทศ
สัตว์สามารถติดเชื้อจากการสัมผัสโดยตรงกับเลือด สารคัดหลั่ง รอยแผลหรือตุ่มหนองของสัตร์ที่ติดเชื้อ และอาจติดผ่านการหายใจได้ ส่วนอาการในสัตว์ สัตว์ตระกูลสิงที่ติดเชื้อ จะมีผื่นขึ้นตามร่างกาย โดยเฉพาะในบริเวณ ใบหน้า แขนขา ฝ่ามือ ฝ่าเท้า และหาง สำหรับสัตว์ฟันแทะ เริ่มต้นจะมีไข้ ตาแดง มีน้ำมูก ไอ ต่อมน้ำเหลืองบวม ซึม ไม่กินอาหาร ต่อมาจะมีผื่นและตุ่มหนองขึ้นตามร่างกาย และอาจพบอาการปอดบวมและตายได้
การตรวจวินิจฉัยทางห้องปฏิบัติการ
สำหรับสัตว์ที่มีรอยโรคที่ผิวหนัง ให้เก็บตัวอย่างจากของเหลวในตุ่ม สะเก็ดแผลโดยสวอบแห้งเก็บในหลอดที่ปลอดเชื้อหรือใส่ใน viral transport media (VTM) และสามารถเก็บตัวอย่างเลือด ใส่หลอดที่มีสารป้องกันการแข็งตัวของเลือดชนิด EDTA เก็บที่อุณหภูมี 4C และส่งห้องปฏิบัติการ
สำหรับสัตว์ไม่แสดงอาการ ให้เก็บตัวอย่างจากเลือด ปัสสาวะ น้ำเชื้อ และสวอบจากช่องจมูก ช่องปาก ช่องคลอดหรือทวารของสัตว์ได้
สถาบันสุขภาพสัตว์แห่งชาติ ให้ดำเนินการตรวจวินิจฉัยโรคฝีดาษลิง จากตัวอย่างลิง ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2560 - 2565 จำนวนทั้งหมด 28 ตัวอย่าง และให้ผลเป็นลบทุกตัวอย่าง อย่างไรก็ตาม ด้วยสถานการณ์ในปัจจุบัน จึงต้องมีการเฝ้าระวังและเตรียมความพร้อม โดยบูรณาการความร่วมมือกับกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่าและพันธุ์พืช กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข มหาวิทยาลัย และหน่วยงานอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง เพื่อเพิ่มศักยภาพในตรวจวินิจฉัย และป้องกันโรคของประเทศไทย
หากสงสัยสัตว์ป่วยเป็นโรคฝีดาษลิง สามารถแจ้งสำนักงานปศุสัตว์อำเภอหรือสำนักงานปศุสัตว์จังหวัตในพื้นที่ เพื่อก็บตัวอย่างส่งตรรจมายังสถาบันๆ หรือศูนยัวิจัยและพัฒนาการสัตวแพทย์ประจำภูมิภาค เพื่อทำการตรวจวินิจฉัยต่อไป
ข้อมูล สพ.ญ.พีรดา ศิริวัชราวงศ์ กลุ่มไวรัสวิทยา
กลุ่มบริหารจัดการคุณภาพสัตว์
สถาบันสุขภาพสัตว์แห่งชาติ
30 พฤษภาคม 2565
สถาบันสุขภาพสัตว์แห่งชาติ
- เลขที่ 50/2 ถนนพหลโยธิน แขวงลาดยาว เขตจตุจักร กรุงเทพฯ 10900 ประเทศไทย
- เปิดบริการทุกวันจันทร์-วันศุกร์ เวลา 08.30-16.30 น.
