ภาวะเส้นเลือดขอดบริเวณขา
นพ.มนตรี วงศ์นิราศภัย
อายุรแพทย์และแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านผิวหนัง

     ภาวะเส้นเลือดขอดบริเวณขา เป็นภาวะที่พบบ่อยในเพศหญิง โดยเฉพาะในช่วงอายุมากกว่า 50 ปีขึ้นไป จะพบได้มากกว่าร้อยละ 50 ในเพศหญิงจะพบภาวะการขยายตัวของหลอดเลือดแดง (Telangiectasia)ได้มากกว่าเพศชายถึง 4 เท่า แต่ขณะเดียวกันขนาดของเส้นเลือดขอดของหลอดเลือดดำ (Varicose vein) ในเพศชายจะมีขนาดใหญ่กว่าที่พบในเพศหญิงถึง 2 เท่า เส้นเลือดขอดเกิดจากความผิดปกติของวาวล์เปิดปิดภายในหลอดเลือดดำ การปิดไม่สนิทของวาวล์ดังกล่าวส่งผลให้เกิดการไหลย้อนกลับของเลือดทำให้มีการคั่งของเลือดภายในเส้นเลือดและเกิดการโป่งตึงของหลอดเลือดบริเวณนั้นขึ้นมา ปัจจัยสำคัญที่ทำให้เกิดการไหลกลับของหลอดเลือดนั้นคือ ภาวะการตั้งครรภ์ การมีน้ำหนักเกินนมาตรฐาน และรวมถึงการมีประวัติญาติพี่น้องที่มีอาการดังกล่าวด้วย นอกจากจะทำ ให้เกิดอาการปวด บวมบริเวณขาแล้ว ยังเสี่ยงต่อการเป็นโรคผิวหนังอักเสบเรื้อรัง การติดเชื้อ การอุดตันของหลอดเลือดและการเกิดเลือดออกเฉียบพลันบริเวณดังกล่าวด้วย

ปัจจุบันทางโรงพยาบาลมีการรักษาหลายวิธี เช่น

     1. การฉีดสารเพื่อทำให้เกิดการอุดตันของหลอดเลือดบริเวณนั้นๆ เช่น Sodium tetradecyl sulfate และ Polidocanolโดยสารดังกล่าวจะทำให้เส้นเลือดบริเวณที่ฉีดเกิดการแข็งตัวและเกิดพังผืดจนทำให้เกิดการอุดตันของหลอดเลือดในที่สุด วีธีนี้เป็นวิธีการรักษามาตรฐานและมีประสิทธิภาพสูง แต่ก็อาจเกิดผลข้างคียงจากการฉีดได้เช่น การเกิดรอยดำจากการฉีดยา แผลอักเสบ การักเสบของหลอดเลือดบริเวณที่ได้รับการฉีดยา การเกิดการอุดตันของหลอดเลือดดำภายในปอด เนื่องมากจากการฉีดยาในปริมาณมากเกินไปหรือฉีดในตำแหน่งที่ไม่เหมาะสม รวมถึงการฉีดยาเข้าทางหลอดเลือดแดงซึ่งอาจทำให้มีอาการปวดปลายเท้าได้ 

     2. การใช้เลเซอร์ Nd:YAG ซึ่งมีประสิทธิภาพในการรักษาที่ดีทำให้เส้นเลือดขอดลดลงถึงร้อยละ 75 หลังจากการรักษา 1 ครั้ง มีประสิทธิภาพดีต่อทั้งหลอดเลือดดำและหลอดเลือดแดง โดยใช้เป็นการรักษาหลักหรือการรักษาเสริมจากการที่ผู้ป่วยที่ได้รับการฉีดยามาแล้วแต่อาการยังไม่ดีขึ้นก็ได้

     3. การผ่าตัดเส้นเลือดขอด เป็นอีกวิธีหนึ่งซึ่งมีประสิทธิภาพดีในผู้ป่วยที่มีลักษณะของเส้นเลือดขอดที่ใหญ่หรือมีภาวะแทรกซ้อนจากเส้นเลือดขอดมาก ทั้งนี้นอกจาการรักษาดังกล่าวแล้ว การป้องกันการเกิดภาวะเส้นเลือดขอดนั้นก็เป็นสิ่งทีสำคัญอย่างยิ่งโดยเฉพาะในผู้ที่ต้องยืนทำงานติดต่อกันเป็นระยะเวลาหลายชั่วโมงต่อวัน ผู้ที่มีน้ำหนักเกินและหญิงตั้งครรภ์ วิธีการป้องกันที่ได้ผลดีเช่น การยกขาบริเวณที่เป็นและการสวมถุงน่อง (Compression stockings) เพื่อให้เลือดได้ไหลเวียนกลับสู่หลอดเลือดดำได้สะดวกขึ้นและลดการไหลย้อนกลับของเลือดลงสู่ส่วนที่ต่ำกว่า รวมถึงการรับประทานยาต้านการอักเสบเช่น Ibuprofen และ aspirin ในกรณีเกิดการอักเสบของหลอดเลือด