ทำความรู้จักวัคซีนตัวที่ 5 ที่ได้รับการอนุมัติในสหภาพยุโรป วัคซีนเชื้อตายจากบริษัท Novavax
องค์กรยาแห่งสหภาพยุโรป EMA ได้ปูทางสำหรับวัคซีนโปรตีนชนิดแรกเพื่อต่อต้าน coronavirus แล้ววันนี้ โดยหลังจากตรวจสอบการศึกษาเกี่ยวกับผลกระทบและความเสี่ยงของผลิตภัณฑ์จากบริษัท Novavax แล้วนั้น คณะกรรมการผู้เชี่ยวเชาญที่รับผิดชอบได้ออกมาแนะนำการอนุมัติวัคซีนแบบมีเงื่อนไขสำหรับผู้ที่มีอายุ 18 ปีขึ้นไป ซึ่งก็ยังเหลือเพียงแค่ขั้นตอนทางการที่คณะกรรมาธิการสหภาพยุโรปแค่จะต้องปฏิบัติตามคำแนะนำ แต่ขั้นตอนนี้ก็ถือเป็นพิธีการเท่านั้น บริษัท Novavax ได้ยื่นเรื่องขออนุมัติวัคซีนทางการตลาดในเดือนพฤศจิกายนที่ผ่านมา
1. วัคซีน Novavax ทำงานอย่างไร ใช้เทคโนโลยีใด?
มักจะมีการอ้างอิงกันถึงวัคซีนของ Novavax ที่ชื่อ Nuvaxovid กันบ่อยครั้งว่า เป็นวัคซีนเนื้อตายแบบที่รู้จักกัน ซึ่งจริงๆแล้ว จริงที่ Novavax อยู่ในกลุ่มวัคซีนเชื้อตาย แต่ในทางกลับกัน Novavax กลับไม่ได้ใช้เทคโนโลยีดั้งเดิมแบบที่เชื่อกัน ซึ่งแม้แต่บริษัท Novavax เองก็ยังพูดถึงวัคซีนของตนว่า "เป็นเทคโนโลยีอนุภาคนาโนรีคอมบิแนนท์ที่เป็นกรรมสิทธิ์นวัตกรรมของบริษัทเท่านั้น" โดยวัคซีนนี้จะถูกผลิตขึ้นในการเพาะเลี้ยงเซลล์แมลง และผลท้ายที่สุด ก็คือ สไปค์โปรตีนถึง 14 ชนิดจาก Sars-CoV-2 ที่เชื่อมต่อกันผ่านฐานเชื่อมต่อ
จากรูปภาพของบริษัท Novavax เองแสดงให้เห็นว่าเป็นอนุภาคนาโนทรงกลม ซึ่งสำหรับระบบภูมิคุ้มกันนั้น โครงสร้างนี้ก็จะมีหน้าตาคล้ายกับไวรัส จึงเรียกอนุภาพนี้ว่า "อนุภาคคล้ายไวรัส / virus-like particle" นอกจากนี้ผู้ผลิตยังจำเป็นต้องใส่สารเสริมประสิทธิภาพที่เรียกว่า adjuvants เพื่อกระตุ้นภูมิคุ้มกันให้แข็งแรงขึ้น และเมื่อฉีดเข้าไปแล้ว ร่างกายเราก็จะตรวจเจอโปรตีนนี้และ “คิดว่า” เป็นสิ่งแปลกปลอม ซึ่งก็จะส่งผลให้ระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายถูกกระตุ้น แอนติบอดีจำเพาะและทีเซลล์จะถูกสร้างขึ้น ซึ่งหมายความว่า ร่างกายก็จะรู้จัก และพร้อมรับมือการติดเชื้อจริงได้ดีขึ้น ซึ่งก็จะต่างจากวัคซีน mRNA ที่ใช้พิมพ์เขียวสารพันธุกรรมเพื่อไปกระตุ้นร่างกายให้ผลิตสไปค์โปรตีนด้วยตัวเองเพื่อกระตุ้นการตอบสนองทางภูมิคุ้มกัน
2. วัคซีนใหม่ของ Novavax มีประสิทธิภาพสูงเพียงใด?
ในงานทดลองที่ใช้เป็นหลักฐานยื่นขออนุมัติวัคซีนนั้น วัคซีนของ Novavax มีประสิทธิผลในแง่ของการป้องกันโรคอยู่ที่ 90% ซึ่งหมายความว่า ในกลุ่มที่ได้รับการฉีดวัคซีนมีผู้ที่ป่วยเป็นโรค Covid-19 "น้อยกว่า" ในกลุ่มควบคุมที่ได้วัคซีนปลอม 90%
และเป็นการฉีดวัคซีนเป็นจำนวน 2 โดสที่ได้รับห่างกัน 3 สัปดาห์ อย่างไรก็ตาม ข้อเท็จจริงอย่างนึงที่เราไม่ควรจะมองข้าว ก็คือ ผลลัพธ์ส่วนใหญ่ของงานทดลองนี้เป็นผลจากการทดลองกับไวรัสสายพันธุ์อัลฟ่า ซึ่งก็คือพันธุ์เดลต้าที่กำลังระบาดในเยอรมนี ณ ขณะนี้นั่นแหละที่ไปผลักดันอัลฟ่าออกไปจนแทบจะทั้งหมด อย่างไรก็ตาม และงานศึกษาทดลองทั้งสองชิ้นก็ดันเสร็จสิ้นก่อนที่ตัวเดลต้าจะเข้ามาเป็นไวรัสแพร่ระบาดหลัก และแน่นอนว่า ก็ก่อนที่จะมีการค้นพบ Omicron อย่างแน่ชัด ดังนั้นก็จึงยังไม่ชัดเจนว่า วัคซีนของ Novavax มีประสิทธิภาพเพียงใดในตอนนี้ โดยบริษัท Novavax เองก็ได้ประกาศไปแล้วว่า ยังไงเสียก็จะต้องใช้วัคซีนกระตุ้นโดส 3 เป็นตัวกระตุ้นเพื่อป้องกันเดลต้าเท่านั้น จึงจะสามารถคาดหวังระดับแอนติบอดีที่ใกล้เคียงกับไวรัสดั้งเดิมได้ เพราะฉะนั้นคำถามที่ว่า วัคซีนของ Novavax จะมีประสิทธิภาพดีเพียงใดกับ Omicron ก็ยังไม่แน่ชัด บริษัทประกาศเมื่อต้นเดือนธันวาคมว่า ต้องการทดสอบวัคซีนของตนกับตัวกลายพันธุ์ดังกล่าว
บริษัทแถลงข่าวว่า "ข้อมูลจากห้องแลปคาดว่า จะออกมาในไม่กี่สัปดาห์ข้างหน้านี้" นอกจากนี้ ผู้ผลิตยังกล่าวว่า ได้เริ่มพัฒนาสไปค์โปรตีนจำเพาะของโอไมครอนสำหรับวัคซีนใหม่แล้ว ตามแผนการปัจจุบัน การผลิตครั้งแรกในโรงงานเชิงพาณิชย์คาดว่าอาจจะเกิดขึ้นได้ในเดือนมกราคม 2022"
อย่างไรก็ตาม ผู้เชี่ยวชาญด้านวัคซีนทั้งหลายกลับชี้ให้เห็นว่า เทคโนโลยีของ Novavax สามารถกระตุ้นการป้องกันวัคซีนในระบบภูมิคุ้มกันได้เพียงไม่กี่ส่วนเท่านั้น ในขณะที่วัคซีน mRNA สามารถกระตุ้นไปถึงการก่อตัวของ T-Cell ซึ่งเป็นเซลล์ที่มีหน้าที่กำจัดเชื้อแปลกปลอมที่สำคัญ รวมไปถึงสามารถกระตุ้นเซลล์หน่วยความจำที่เกี่ยวข้องอีกด้วย โดย Christian Münz ศาสตราจารย์ด้านภูมิคุ้มกันไวรัสจากมหาวิทยาลัยซูริก บอกกับหนังสือพิมพ์ RND ว่า "วัคซีนที่ใช้โปรตีนเป็นส่วนประกอบ แทบจะไม่สามารถกระตุ้น T-Cell ได้ แต่ไปกระตุ้นการตอบสนองของแอนติบอดีเป็นหลัก นั่นทำให้ไวรัสสามารถต้านทานวัคซีนเหล่านี้ได้ง่ายขึ้น เพราะการตอบสนองทางภูมิคุ้มกันไม่ครอบคลุมมากนัก"
เช่นเดียวกับที่เป็นที่แน่ชัดว่า ตัวกลายพันธุ์ Omicron จะเข้ามาเป็นไวรัสสายพันธุ์ที่มีอิทธิพลอย่างมากต่อกระบวนการติดเชื้อในไม่ช้า “วัคซีนนี้ก็จะต้องถูกดัดแปลงให้เข้ากับ Omicron เหมือนกัน” Carsten Watzl เลขาธิการสมาคมภูมิคุ้มกันวิทยาแห่งเยอรมนีเขียนเมื่อเร็ว ๆ นี้เกี่ยวกับวัคซีน Novavax บน Twitter
3. วัคซีน Novavax ปลอดภัยแค่ไหน?
เช่นเดียวกับวัคซีนของโควิดส่วนใหญ่ที่เป็นวัคซีน 2 โดสที่จะต้องโดนฉีดที่ต้นแขน จากข้อมูลการศึกษา ร่างกายสามารถรับวัคซีนของ Novavax ได้ดีและปลอดภัย และคาดว่าจะมีผลข้างเคียงที่ไม่รุนแรง เช่น เจ็บบริเวณที่ฉีด ปวดศีรษะ หรือเมื่อยล้า ผู้เข้าร่วมการทดลองมักจะมีปฏิกิริยาจากการฉีดวัคซีนหลังจากได้รับโดสที่ 2 มากกว่าหลังจากโดสแรก
4. เฉพาะวัคซีนแบบ Novavax ที่นับเป็นวัคซีนเชื้อตายจริงหรือไม่?
ตามชื่อนั่นแหละที่ว่า วัคซีนเชื้อตายก็คือมีส่วนประกอบของไวรัสตายแล้ว และไม่สามารถเพิ่มจำนวนได้อีกต่อไป แต่รวมไปถึงยังสามารถเป็นวัคซีนที่มีส่วนประกอบของเชื้อไวรัสบางส่วนด้วย ศูนย์สุขศึกษาของเยอรมันได้เขียนอธิบายไว้ว่า "สิ่งเหล่านี้ถูกตรวจพบโดยร่างกายว่า เป็นสิ่งแปลกปลอม และไปกระตุ้นระบบป้องกันของร่างกายของตัวเองให้ผลิตแอนติบอดีโดยไม่ก่อให้เกิดโรค"
และนั่นหมายความว่า ในความเป็นจริงนั้น ไม่เพียงแค่วัคซีนของ Novavax เท่านั้นที่ถูกนับเป็นวัคซีนเชื้อตาย จริงๆแล้วนิยามของวัคซีนกลุ่มนี้ก็ยังสามารถใช้กับวัคซีน mRNA และวัคซีนเวกเตอร์ได้ด้วยเช่นกัน โดยสถาบัน Robert Koch (RKI) ของเยอรมันได้เขียนบนเว็บไซต์อย่างเป็นทางการถึงวัคซีนที่ได้รับการอนุมัติทั้งหมดในสหภาพยุโรปจนถึงปัจจุบันว่า “วัคซีนโควิด-19 ที่ได้รับการอนุมัติใน EU ทั้งหมด ไม่มีส่วนประกอบของไวรัสใด ๆ ที่สามารถเพิ่มจำนวนได้ และด้วยเหตุผลนี้วัคซีนทุกตัวก็เทียบเท่ากับวัคซีนเชื้อตายนั่นเอง”
คำนิยม "วัคซีนเชื้อตาย" ไม่ได้ถูกระบุไว้ชัดเจนนัก หากคำจำกัดความ คือ ต้องมีส่วนประกอบของไวรัสจริงหรืออย่างน้อยก็บางส่วนของไวรัสในวัคซีน วัคซีนของ Novavax จริงๆแล้วก็ไม่ใช่วัคซีนเชื้อตายในความหมายนี้ เนื่องจากองค์ประกอบสำคัญที่กระตุ้นการตอบสนองของภูมิคุ้มกันไม่ได้มาจากไวรัสจริง แต่เป็นโปรตีนจากไวรัสที่ถูกสร้างขึ้นมาจากการดัดแปลงพันธุกรรม Carsten Watzl เลขาธิการสมาคมภูมิคุ้มกันวิทยาแห่งเยอรมนี (German Society for Immunology) ระบุว่า “คนมักจะเข้าใจกัน (ผิด) ว่า วัคซีนเนื้อตาย ก็คือ วัคซีนที่ถูกพัฒนาและผลิตโดยวิธีดั้งเดิมที่รู้จักกันจากวัคซีนตัวอื่นๆแค่นั้น”
5. สำหรับผู้ที่ยังไม่ฉีดวัคซีน ควรจะรอฉีดวัคซีน “เชื้อตาย” เช่น Novavax หรือ Valneva หรือไม่?
แน่นอนว่า หลังจากการอนุมัติในสหภาพยุโรป การนัดหมายการฉีดวัคซีนกับ Novavax ก็อาจจะดูเหมือนอยู่ไม่ไกลเกินเอื้อมสำหรับหลาย ๆ คน.. คำถาม ก็คือ แล้วมันคุ้มค่าแก่การรอคอยไหม? Carsten Watzl เลขาธิการสมาคมภูมิคุ้มกันวิทยาแห่งเยอรมนีกล่าวว่า หากมีใครสักคนต้องการเฉพาะฉีดวัคซีนชนิดนี้เท่านั้นก็ดีกว่าไม่ได้รับการฉีดวัคซีนเลย แต่เขาคิดว่า มันไม่ฉลาดที่จะรอ มองกันตามความเป็นจริงนั้น วัคซีน Novavax จะยังไม่มีให้ใช้จนถึงปี 2022 เช่นเดียวกับวัคซีนของ Valneva ซึ่งผู้คลางแคลงเกี่ยวกับวัคซีน mRNA จำนวนมากก็ยังมองว่า เป็นวัคซีนทางเลือก ที่จะยังไม่มาจนกว่าจะถึงไตรมาสที่สองของปี 2022 อย่างเร็วที่สุด "ผู้ที่รอวัคซีนเหล่านี้ก็คือผู้ที่ไม่มีภูมิป้องกันอีกเป็นเวลานาน” Watzl กล่าว "ดังนั้น ฉีดวัคซีนตอนนี้เสียดีกว่ารอแน่นอน!"
แม้แต่ Thomas Lingelbach ซีอีโอของบริษัท Valneva เองก็ไม่แนะนำให้รอวัคซีนจากบริษัทของเขาเอง “ผมไม่แนะนำให้ใครรอวัคซีนของเรา” เขากล่าวกับหนังสือพิมพ์เยอรมัน Spiegel “นั่นเป็นสิ่งที่ยอมรับไม่ได้ตามหลักจริยธรรม” แม้แต่ตัวเขาเองนั้น ปัจจุบันเขาก็แนะนำทั้งญาติและเพื่อนฝูงให้ไปฉีดวัคซีนจากผู้ผลิตรายอื่น เช่นเดียวกับที่ตัวเขาเองเพิ่งได้รับการฉีดวัคซีนกระตุ้นด้วยวัคซีน mRNA จาก Biontech / Pfizer
ผู้เชี่ยวชาญด้านการติดเชื้อ ศ. Clemens Wendtner มองว่า “เป็นข้อเท็จจริงที่ วัคซีนเชื้อตาย / วัคซีนโปรตีนเหล่านี้ก็จะเป็นวัคซีนทางเลือกที่เพิ่มขึ้นให้ประชาชน แม้ว่าการที่ EMA อนุมัติวัคซีนตัวนี้แล้วก่อนกำหนดจะเป็นข่าวดี แต่ก็ไม่มีเหตุผลที่จะปฏิเสธวัคซีนที่มีอยู่แล้ว ณ วันนี้ในสหภาพยุโรปซึ่งก็มีประสิทธิผลที่ดีพอๆ กัน และไม่มีเหตุผลที่จะต้องรอ ตรงกันข้ามเลยต่างหาก ตอนนี้เป็นเวลาที่เหมาะสมในการปกป้องตัวเองและคนรอบตัวของคุณ"
6. ในเมื่อวัคซีน ณ ปัจจุบันที่มีก็มีประสิทธิภาพดีอยู่แล้ว ทำไมจึงยังจำเป็นจะต้องใช้วัคซีนจาก Novavax?
ก็เป็นข้อเท็จจริงอีกเช่นกันที่ก็มีบางคนที่แพ้ส่วนประกอบบางอย่างของวัคซีน mRNA นั่นก็หมายความว่า วัคซีนชนิดอื่นอาจเป็นวัคซีนทางเลือกสำหรับกลุ่มคนเหล่านี้ ผลิตภัณฑ์จาก Novavax ยังมีข้อได้เปรียบด้านลอจิสติกส์ที่สำคัญ ซึ่งต่างจากวัคซีนของ Biontech และ Moderna ตรงที่ วัคซีนไม่ต้องการการขนส่งภายใต้อุณหภูมิต่ำ ดังนั้นจึงง่ายต่อการขนส่งและใช้งาน วัคซีนที่ใช้โปรตีนนั้นยังถูกกว่าในแง่ของการผลิตอีก
ตามสถิติการฉีดวัคซีน “Our World in Data” ที่ถูกจัดเก็บโดยมหาวิทยาลัยอ็อกซ์ฟอร์ด จนถึงขณะนี้มีเพียงประมาณ 7% ของประชากรในประเทศยากจนเท่านั้นที่ได้รับวัคซีนโดสแรก เพราะฉะนั้นวัคซีนอื่นๆ รวมทั้งของ Novavax ก็ยังจะเข้ามามีบทบาทในการต่อต้านการแจกจ่ายวัคซีนที่ไม่เป็นธรรมในโลก
20/12/2021 15:30 (CET) อินทรีล่าสาร เยอรมันอินไซต์
อ้างอิง:
