ประวัติโรงพยาบาลชลประทาน
ศูนย์การแพทย์ปัญญานันทภิกขุ ชลประทาน ถือกำเนิดมาจากกรมชลประทานกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ได้จัดบริการด้านการแพทย์การสาธารณสุขเอง ตั้งแต่ปี พ.ศ.2457 โดยจัดตั้งเป็นสถานพยาบาลชั่วคราว ดูแลรักษาผู้ป่วยในที่ทำการก่อสร้างเขื่อนพระราม 6 ตำบลท่าหลวง อำเภอท่าเรือ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา จนกระทั่งปี พ.ศ.2487 จึงได้จัดหน่วยแพทย์ขึ้นเป็นครั้งแรกในสำนักงานเลขานุการกรม ในปี พ.ศ.2489 ได้ขยายหน่วยงานแพทย์เป็นแผนกแพทย์ และในปี พ.ศ.2493 ได้จัดตั้งกองแพทย์ โดยสร้างอาคารสถานพยาบาลขึ้นในบริเวณกรมชลประทานสามเสน กรุงเทพมหานคร และที่ทำการก่อสร้างกรมชลประทาน อำเภอปากเกร็ด จังหวัดนนทบุรี เป็นอาคารไม้ 2 ชั้น รับผู้ป่วยได้ 20 เตียงและขยายเป็นโรงพยาบาลขนาด 90 เตียง เมื่อปี พ.ศ.2498 รับผู้ป่วยที่เป็นข้าราชการ ลูกจ้างและครอบครัวทั้งจากส่วนกลางและจากท้องถิ่น ของกรมชลประทาน รวมทั้งผู้รับบริการจากจังหวัดนนทบุรี ปทุมธานี และส่วนรอบนอกด้านทิศเหนือของกรุงเทพมหานคร ด้วยเหตุนี้เองจึงมีผู้ป่วยจำนวนมากขึ้น มาขอรับบริการเป็นเหตุที่ต้องขยายโรงพยาบาลและปรับปรุงให้มีขีดความสามารถในการรักษาโรคเฉพาะทางได้โดยไ่ม่ต้องส่งต่อ ดังนั้น ในปี พ.ศ.2510 จึงมีโครงการขยายโรงพยาบาลตามขั้นตอน และปรับสภาพเป็นโรงพยาบาลทั่วไปขนาด 320 เตียง
เมื่อวันที่ 1 ตุลาคม 2539 โรงพยาบาลชลประทานได้จัดแบ่งรูปงานใหม่เพื่อเตรียมความพร้อมให้สอดคล้องกับโครงสร้างใหม่ของกรมชลประทาน กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ในปี พ.ศ.2541 โดยปรับรูปแบบการดำเนินการเป็นโรงพยาบาลทั่วไปขนาด 300 เตียง มีแพทย์ผู้เชี่ยวชาญทุกสาขาวิชาทางการแพทย์ที่จำเป็น ให้บริการแก่เจ้าหน้าที่กรมชลประทาน ครอบครัวและประชาชนทั่วไป รวมทั้งให้บริการงานผู้ป่วยนอกสามเสน กรมชลประทาน กรุงเทพมหานคร ตามพระราชกฤษฏีกา โอนกิจการบริหารและอำนาจหน้าที่ของส่วนราชการให้เป็นไปตามพระราชบัญญัติปรับปรุงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ.2545 ให้โอนย้ายไปสังกัดสำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข กระทรวงสาธารณสุข เมื่อวันที่ 9 ตุลาคม พ.ศ. 2545
วัตถุประสงค์สำคัญของการจัดตั้งกองแพทย์ขึ้นในขณะนั้นเพื่อ
- ตรวจสุขภาพผู้สมัครเข้าทำงานเพื่อให้ได้ผู้มีสุขภาพดีพอที่จะทำงานตามที่กำหนดได้
- ส่งเสริมสุขภาพของข้าราชการและลูกจ้างของกรมชลประทานให้ดีอยู่เสมอ
- ส่งเสริมสภาพแวดล้อม เช่น ที่ทำงาน ที่พักอาศัย สิ่งอุปโภคบริโภคให้ถูกสุขลักษณะ
- ให้ความรู้ด้านสุขศึกษา เพื่อให้รู้ถึงการรักษาสุขภาพ การป้องกันโรคและป้องกันอุบัติเหตุ
- ให้การรักษาพยาบาลแก่ข้าราชการและลูกจ้าง รวมถึงทุกคนในครอบครัว เมื่อเกิดการเจ็บป่วยขึ้น
การดำเนินงานของกองแพทย์สมัยเริ่มจัดตั้งนี้ จึงมีวัตถุประสงค์เน้นถึงการป้องกันและรักษา สุขภาพโดยการให้บริการแก่ข้าราชการ ลูกจ้างและครอบครัวของผู้ปฏิบัติงานชลประทานเป็นหลัก ในอดีต งานของกรมชลประทานส่วนใหญ่เป็นงานที่ดำเนินอยู่ตามท้องถิ่น ห่างไกลและทุรกันดารซึ่งมักจะมีโรคภัยไข้เจ็บชุกชุม โดยเฉพาะอย่างยิ่งโครงการชลประทานขนาดใหญ่ ที่กรมชลประทานต้องใช้งบประมาณค่าก่อสร้างเป็นจำนวนมาก การที่จะปฏิบัติงานด้านต่าง ๆ ให้สำเร็จลุล่วงด้วยดีตามเป้าหมาย จะต้องประกอบด้วย กำลังเจ้าหน้าที่ที่มีคุณภาพและมีจำนวนเพียงพอ ความช่วยเหลือในด้านการแพทย์จึงเป็นวิธีหนึ่งที่จะช่วยป้องกันการสูญเสียกำลังงาน และช่วยคัดเลือกบุคลากรที่มีคุณภาพและมีความสามารถไว้เป็นกำลังสำคัญในการปฏิบัติงานได้เป็นอย่างดี การปฏิบัติงานของกองแพทย์ในระยะเริ่มต้นจึงเน้นเกี่ยวกับการดูแลสุขภาพของข้าราชการและลูกจ้าง ตลอดจนครอบครัวอย่างใกล้ชิดประกอบกับในสมัยก่อน การพัฒนาด้านสาธารณสุขของกระทรวงสาธารณสุขยังไม่แพร่หลายครอบคลุมพื้นที่ท้องถิ่นทุรกันดาร กรมชลประทานจึงจำเป็นต้องจัดตั้งโรงพยาบาลขึ้นในหน่วยงานโครงการก่อสร้างขนาดใหญ่ เพื่อดูแลสุขภาพ ให้การรักษาพยาบาล การป้องกันอุบัติเหตุและความปลอดภัยในการทำงานแก่เจ้าหน้าที่ผู้-ปฏิบัติงานทุกคนให้มีสุขภาพพลานามัยดีพร้อมที่จะทำงานต่าง ๆ ให้สำเร็จลุล่วงตามเป้าหมายที่กำหนด
โรงพยาบาลของกรมชลประทานที่ได้จัดตั้งขึ้นตามหน่วยงานก่อสร้างต่าง ๆ ในอดีตและที่ส่วนกลางประกอบด้วย
- โรงพยาบาลเขื่อนเจ้าพระยา ที่เขื่อนเจ้าพระยา อำเภอสรรพยา จังหวัดชัยนาท จัดตั้งเมื่อพ.ศ. 2495 และให้บริการจนถึง พ.ศ. 2510
- โรงพยาบาลเขื่อนภูมิพล ที่เขื่อนภูมิพล อำเภอสามเงา จังหวัดตาก จัดตั้งเมื่อ พ.ศ. 2500 และให้บริการจนถึง พ.ศ. 2507
- โรงพยาบาลเขื่อนแก่งกระจาน ที่เขื่อนแก่งกระจาน อำเภอท่ายาง จังหวัดเพชรบุรี จัดตั้งเมื่อ พ.ศ. 2504 และให้บริการจนถึง พ.ศ. 2509
- โรงพยาบาลเขื่อนลำพระเพลิง ที่เขื่อนลำพระเพลิง อำเภอปักธงชัย จังหวัดนครราชสีมา จัดตั้งเมื่อ พ.ศ. 2506 และให้บริการจนถึง พ.ศ. 2513
- โรงพยาบาลเขื่อนลำปาว ที่เขื่อนลำปาว อำเภอยางตลาด จังหวัดกาฬสินธุ์ จัดตั้งเมื่อพ.ศ. 2506 และให้บริการจนถึง พ.ศ. 2517
- โรงพยาบาลเขื่อนสิริกิติ์ ที่เขื่อนสิริกิติ์ อำเภอท่าปลา จังหวัดอุตรดิตถ์ จัดตั้งเมื่อพ.ศ. 2514 และให้บริการจนถึง พ.ศ. 2520
- โรงพยาบาลเขื่อนวชิราลงกรณ์ ที่เขื่อนวชิราลงกรณ์ อำเภอท่าม่วง จังหวัดกาญจนบุรี จัดตั้งเมื่อ พ.ศ. 2509 และให้บริการจนถึง พ.ศ. 2528
- โรงพยาบาลชลประทาน ในกรมชลประทาน อำเภอปากเกร็ด จังหวัดนนทบุรี เป็นโรงพยาบาลในเครือของกรมชลประทาน ในระยะต้นเป็นโรงพยาบาลขนาด 20 เตียง และพัฒนาเป็นโรงพยาบาลขนาด 305 เตียง ในปัจจุบัน
- สถานพยาบาลกองแพทย์ในกรมชลประทาน ถนนสามแสน กรุงเทพมหานคร เป็นที่ตั้งของกองแพทย์ ทำหน้าที่ให้การตรวจรักษาผู้ป่วยนอก นอกจากนี้ยังทำหน้าที่จัดหายา เวชภัณฑ์และเครื่องมือ-แพทย์ ให้แก่สถานพยาบาลและหน่วยงานต่าง ๆ ของกรมชลประทาน
