“ทุกคนที่ทำงานให้กับโรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราช จะต้องไม่ลืมว่า โรงพยาบาลแห่งนี้ ก่อกำเนิดขึ้นจากความมุ่งปรารถนาอันแรงกล้าของคนไทยทั่วราชอาณาจักร ที่ต้องการจะเห็นผู้ที่อยู่ในท้องถิ่นทุรกันดารทุกหนแห่ง ได้รับการดูแลเอาใจใส่ในการรักษาพยาบาลเป็นอย่างดี ให้ปลอดภัยจากความเจ็บไข้ โดยทั่วถึงเสมอหน้ากัน”
กรมทหารมหาดเล็กราชวัลลภรักษาพระองค์
วันที่ 17 มิถุนายน พุทธศักราช 2522
แม้เวลาจะผ่านไป 30 กว่าปี พระราชดำรัสที่สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร ได้ทรงพระราชทานให้กับบุคลากรของโรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราช ได้น้อมนำไปเป็นหลักในการปฏิบัติงานก็ยังคงเป็นแนวคิดที่ทันสมัยมาจนถึงทุก วันนี้ และคงจะเป็นแนวคิดที่เป็นอมตะตลอดไป
ซึ่งหากได้วิเคราะห์พระ ราชดำรัสดังกล่าวจะพบว่าเทียบเคียงได้กับหลักการที่สำคัญทางการแพทย์และ สาธารณสุขหลายหลักการ หนึ่งในนั้น คือ หลักการของการบริการสุขภาพปฐมภูมิที่แพร่หลายในช่วงการดำเนินนโยบายโรง พยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล (รพ.สต.) คือ 1A4C อันได้แก่ การเข้าถึงง่าย (Accessibility) การดูแลต่อเนื่อง (Continuity) องค์รวม (Comprehensive) การประสานงานทุกด้าน (Coordinatedcare) และชุมชนมีส่วนร่วม (Community participation) ซึ่งอาจเทียบเคียงได้ดังนี้
"ความมุ่งปราถนาอันแรงกล้าของคนไทยทั่วทั้งราชอาณาจักร" เทียบเคียงได้กับการมีส่วนร่วมของชุมชน ซึ่งอาจหมายความถึง การประสานงานจากทุกภาคส่วนในสังคมอีกด้วย
"ผู้ที่อยู่ในท้องถิ่นทุรกันดารทุกหนแห่ง" เทียบได้กับการเข้าถึงบริการสุขภาพที่ง่าย สะดวกและครอบคลุมทุกกลุ่มประชากร
"ได้รับความเอาใจใส่" มีความหมายถึงการได้รับการดูแลอย่างองค์รวมและต่อเนื่อง
นอกจากนั้น พระราชดำรัสดังกล่าวยังได้รวมถึงหลักการสำคัญอื่นๆ ของการให้บริการสาธารณสุขอีก เช่น "รักษาพยาบาลเป็นอย่างดี" คือการบริการที่มีคุณภาพ (Quality) "ให้ปลอดภัยจากความเจ็บไข้" ตรงกับหลักการเรื่องความปลอดภัยของผู้ป่วย (Patient safety) "โดยทั่วถึงเสมอภาคกัน" เทียบได้กับความเสมอภาคเท่าเทียม (Equity) ในการรับบริการ เป็นต้น
โรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชหล่มเก่า
แต่เดิมโรงพยาบาลแห่งนี้เป็นเพียงสถานีอนามัยชั้นหนึ่ง อำเภอหล่มเก่า สังกัดกรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข ตั้งอยู่บ้านเลขที่ 416 หมู่ 5 ถนนนฤพัฒน์ ตำบลหล่มเก่า อำเภอหล่มเก่า จังหวัดเพชรบูรณ์ มีพื้นที่ 16 ไร่เศษ สร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2509 ประมาณเดือนมิถุนายน ต่อมาได้เป็นศูนย์การแพทย์และอนามัยชนบท และเป็นศูนย์การแพทย์และอนามัยอำเภอหล่มเก่าตามลำดับ โดยเปลี่ยนสังกัดไปตามโครงสร้างของกระทรวงสาธารณสุขในแต่ละยุคสมัย จนกระทั่งเป็นโรงพยาบาล 10 เตียงในประมาณปี พ.ศ. 2518
เมื่อครั้งที่มีการก่อสร้างโรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชขึ้นเพื่อถวายเป็นของขวัญแก่สมเด็จ พระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้าวชิราลงกรณสยามมกุฎราชกุมาร เนื่องในพระราชพิธีอภิเษกสมรส จึงได้รับเลือกให้ก่อสร้างเป็นโรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราช โดยใช้สถานที่ว่างหน้าโรงพยาบาล สถานที่ว่างหน้าอำเภอ และสถานที่ว่างหน้าสถานีตำรวจ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ ได้เสด็จมาทรงวางศิลาฤกษ์ เมื่อวันที่ 29 สิงหาคม 2520 ก่อสร้างแล้วเสร็จประมาณเดือนกรกฎาคม พ.ศ. 2521 ประกอบไปด้วยตึกอำนวยการ ตึกผู้ป่วยใน เรือนครัว โรงซักฟอก บ้านพักระดับ 5-6 จำนวน 2 หลัง แฟลตพักพยาบาล 10 ยูนิต 1 หลัง ถังพักน้ำ หอถังสูง โรงสูบน้ำ เรือนเก็บศพ ในวงเงินก่อสร้างทั้งสิ้น 8,250,000 บาท วันที่ 14 มีนาคม 2522 สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ ได้เสด็จมาทรงเปิดโรงพยาบาลแห่งนี้ นับเป็นพระมหากรุณาล้นเกล้าล้นกระหม่อมอันหาที่สุดมิได้ เมื่อปี พ.ศ. 2550 ได้ทำการขยายบริการมาที่แห่งใหม่ ซึ่งมีเนื้อที่และรองรับการบริการมากกว่าเดิม
