โรคฝีดาษลิง เกิดจากเชื้อไวรัสกลุ่มเดียวกันกับเชื้อโรคไข้ทรพิษ คือกลุ่ม orthopoxvirus มีอาการคล้ายกัน มีสัตว์ฟันแทะ ลิง กระต่าย เป็นแหล่งรังโรค ติดต่อจากสัตว์ไปสู่คน ผ่านการสัมผัสโดยตรงกับเลือด น้ำเหลือง หรือผื่นของสัตว์ที่ติดเชื้อ และติดต่อจากคนไปสู่คน ผ่านการสัมผัสโดยตรงกับสารคัดหลั่งจากการไอจาม ผื่น หรือสิ่งของที่ปนเปื้อนเชื้อ
อาการโดยทั่วไป ผู้ติดเชื้อไวรัสนี้ส่วนใหญ่อาการไม่รุนแรง บางครั้งอาการคล้ายกับโรคสุกใสและหายเองได้ภายในไม่กี่สัปดาห์ ขณะนี้ยังไม่มีการรักษาเฉพาะ ทั้งนี้ US-CDC ได้แนะนำให้ควบคุมโรคโดยใช้ยารักษาโรคไข้ทรพิษ ได้แก่ Tecovirimat (ST-246), Cidofovir และ brincidofovir รวมถึงการให้แอนติบดีเสริมภูมิต้านทานสำเร็จรูปชื่อ Vaccinia Immune Globulin (VIG) สำหรับรักษาผู้มีอาการไม่พึงประสงค์หลังการฉีดวัคซีนไข้ทรพิษ หรือผู้ป่วยโรคฝีดาษลิงรุนแรง [
กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์]
ในประเทศไทย ยังไม่พบผู้ป่วยติดเชื้อฝีดาษลิง (ข้อมูล ณ 25 พ.ค.65) กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข ได้จับตาเฝ้าระวังสถานการณ์
ตรวจสอบและคัดกรองการเดินทางเข้าประเทศ สำหรับนักเดินทางผ่านสนามบินสุวรรณภูมิ อย่างใกล้ชิด
ภาพอิเลคตรอนไมโครสโคป จาก CDC สหรัฐเมื่อปี 2003 แสดงให้เห็นลักษณะเชื้อโรคฝีดาษลิงรูปทรงไข่
7 พ.ค. 2022 รายงานพบเคสแรกในอังกฤษ
7 พ.ค. 2022 UKHSA รายงานพบเคสแรกในอังกฤษ เชื่อว่าติดเชื้อจากต่างประเทศ รายแรกพบว่าตนเองเป็นผื่นขึ้น (5 พ.ค.) จึงไปพบแพทย์ในลอนดอนและแอดมิทเข้ารักษาวันที่ 6 พ.ค. และประกาศยืนยันอย่างเป็นทางการว่าพบผู้ป่วยฝีดาษลิงในวันที่ 12 พ.ค.2022 อีกรายที่พบเริ่มมีอาการผื่นตั้งแต่ 30 เมษายน และมายืนยันโรค วันที่ 13 พ.ค. ทั้งสอบรายยืนยันด้วยการตรวจ RT PCR [
WHO]
ต่อมา 14 พ.ค. พบอีก 2 เคส เป็นคนในครอบครัวเดียวกัน แต่ไม่มีประวัติเดินทางไปต่างประเทศหรือสัมผัสกับผู้ป่วยรายแรก 16 พ.ค. พบเพิ่มอีก 4 ราย ทั้งหมดไม่มีประวัติเดินทางต่างประเทศและสัมผัสกับผู้ป่วย 2 ชุดแรกแต่อย่างใด ทั้ง 4 รายเป็นกลุ่มชายรักชาย
18 พ.ค. 2022 เริ่มรายงานพบเคสแรกในยุโรป
18 พ.ค. 2022 โปรตุเกส รายงานยืนยัน 5 เคส ต้องสงสัยกว่า 20 ราย ทั้งหมดเป็นชายวัยหนุ่ม ในกรุงลิสบอน สเปน รายงานพบ 8 ราย [
ECDC]
19 พ.ค. 2022
สวีเดนพบเคสแรกในสต๊อกโฮล์ม สาธารณสุขสวีเดนกำลังสอบสวนว่าติดจากที่ใด [
outbreaknews]
เบลเยี่ยม รายงานพบ 2 รายแรกในประเทศ รายแรกพบในอันท์เวิร์ป อีกรายอยู่ในจังหวัดเฟลมิชบราบันต์ [
StraitTimes]
20 พ.ค. 2022
ฝรั่งเศส - ชายวัย 29 ปีในพื้นที่แคว้น Ile-de-France (รวมปารีส) ไม่พบว่าเคยเดินทางไปประเทศที่เสี่ยงต่อการระบาด (แอฟริกา) แต่อย่างใด [
France24]
พบเคสแรกในมิวนิค เยอรมนี เป็นชายวัย 26 ชาวบราซิล เดือนทางจากโปรตุเกส ผ่านทางสเปน ตรวจสอบพบเชื้อสายพันธุ์แอฟริกาตะวันตก [
DW]
เนเธอร์แลนด์ พบเคสแรก [
Reuters]
21 พ.ค. 2022
พบเยอรมัน 2 รายแรกในเบอร์ลิน เพียงวันเดียวถัดจากรายงาน [
DW]
มีรายงาน พบ 1 เคสใน สวิสเซอร์แลนด์
อิสราเอล พบ 1 เคส ในชายวัย 30 ปี กลับจากยุโรป
นอร์เวย์ เฝ้าระวัง 1 ราย
22 พ.ค. 2022
รายงานเคสแรก ในออสเตรีย
23 พ.ค.2022
เดนมาร์คพบเคสแรก เป็นชายวัยกลางคนที่เดินทางกลับจากสเปน [
Reuters]
24 พ.ค.2022
พบเคสแรกในกรุงปราก สาธารณรัฐเชค เป็นหญิงที่เพิ่งเดินทางกลับจากงานเทศกาลในเบลเยี่ยม [
Reuters]
สโลเวเนีย พบเคสแรกในเมืองซาราเยโว เป็นชายที่เพิ่งเตินทางกลับจากเกาะคานารี่ สเปน [
Reuters]
18 พ.ค.2022 เคสแรกในสหรัฐ
CDC สหรัฐ รายงานพบผู้ป่วยมีผลตรวจเป็นบวกติดเชื้อฝีดาษลิงคนแรก เป็นชายเดินทางกลับมาจากแคนาดา CDC กำลังสอบสวนโรคและติดตามคลัสเตอร์การระบาดในยุโรปอย่างใกล้ชิด และได้ออกคำเตือนให้เฝ้าระวังในผู้ที่มีอาการผื่นขึ้นเป็นพิเศษ ไม่ว่าผู้นั้นจะเคยมีประวัติเดินทางต่างประเทศหรือมีความเกี่ยวพันธ์กับกลุ่มรักร่วมเพศหรือไม่ก็ตาม - ติดตามข้อมูลอย่างต่อเนื่องได้ที่ CDC
2022 United States Monkeypox Case และ ข้อมูลเกี่ยวกับ
Monkeypox โดย CDC 19 พ.ค.2022 เคสแรกในแคนาดา
19 พ.ค.2022 Public Health Agency of Canada (PHAC) สาธารณสุขแคนาดา รายงานพบ 2 เคสแรกในเมืองควิเบค อีก 17 รายกำลังตรวจสอบ [Reuters]
25 พ.ค. 2022
PHAC รายงานแคนาดาพบผู้ป่วยเพิ่มขึ้นเป็น 16 เคสแล้ว ทั้งหมดพบในรัฐควิเบค
20 พ.ค.2022 เคสแรกในออสเตรเลีย
20 พ.ค.2022 BBC อ้างถึง
Victorian Department of Health ว่าพบเคสแรกในออสเตรเลีย เป็นชายที่เพิ่งเดินทางกลับจากอังกฤษ ทางการนำเข้ากักตัวและสอบสวนโรค พร้อมกับติดตามผู้ที่สัมผัสใกล้ชิด
21 พ.ค. 2022 - WHO รายงานพบโรคฝีดาษลิง LINK
องค์การอนามัยโลก ออกรายงานเกี่ยวกับการพบโรคฝีดาษลิง ตั้งแต่ 13 พ.ค.2022 ว่าพบการระบาดใน 12 ประเทศสมาชิก ใน 3 ทวีป ซึ่งโรคนี้ปกติแล้ว ไม่พบว่าเป็นโรคประจำถิ่นในประเทศเหล่านั้น อีกทั้งไม่พบว่ามีเชื่อมโยงกับการเดินทางข้ามประเทศแต่อย่างใดเช่นกัน จากข้อมูลที่เท่าพอมีเบื้องต้น ผู้ป่วยส่วนใหญ่ที่พบจะอยู่ในกลุ่มชายรักชาย (MSM) ที่เข้ามารับการรักษาเบื้องต้นตามคลินิก WHO ออกคำเตือนฉบับนี้เพื่อให้โลกรู้และตระหนักเพื่อเฝ้าระวังป้องกัน (
Multi-country monkeypox outbreak in non-endemic countries)
21 พ.ค.2022 ตัวเลขการระบาดในประเทศต่างๆ WHO LINK
WHO เปิดรายงานระบุว่าพบเคสยืนยันแล้ว 92 ราย และเคสต้องสงสัย 28 ราย จาก12 ประเทศทั้งในยุโรป 9 ประเทศ สหรัฐอเมริกา แคนาดา และออสเตรเลีย
ประเทศที่พบจำนวนมาก 3 ประเทศ คือ อังกฤษ สเปน และโปรตุเกส ที่พบระหว่าง 21-30 เคส โดยเฉพาะสเปน ยังมีเคสต้องสงสัยอีก 6-10 เคส
ส่วนแคนาดา มีเคสยืนยันไม่มาก แต่ต้องสงสัย 11-20 เคส นับว่าสูง
ประเทศเหล่านี้ไม่มีโรคฝีดาษลิง เป็นโรคประจำถิ่น (เฉพาะประเทศแถบแอฟริกาเท่านั้น)
รายการการระบาดในกลุ่มประเทศแถบแอฟริกา ที่โรคฝีดาษลิงเป็นโรคประจำถิ่น
รายงานจำนวนผู้ป่วยใน 4 ประเทศแถบแอฟริกา ที่โรคฝีดาษลิงเป็นโรคประจำถิ่น ได้แก่ แคเมอรูน พบ 25 เคส (เสียชีวิตน้อยกว่า 5 ราย) แอฟริกากลาง พบ 6 ราย สาธารณรัฐคองโก พบ 1,238 ราย เสียชีวิตถึง 57 ราย และไนจีเรียพบ 46 ราย ไม่มีเสียชีวิต
โรคฝีดาษลิง นับเป็นโรคประจำถิ่นของประเทศดังนี้ : Benin, Cameroon, the Central African Republic, the Democratic Republic of the Congo, Gabon, Ghana (identified in animals only), Ivory Coast, Liberia, Nigeria, the Republic of the Congo, Sierra Leone, and South Sudan
รายงานพบเคสแรกในละตินอเมริกาและเอเซีย
21 พ.ค. 2022
อิสราเอล พบ 1 เคส ในชายวัย 30 ปี กลับจากยุโรป
22 พ.ค. 2022
รายงานเคสแรก ในกรุงบัวโนสไอเรส อาร์เจนตินา มีประวัติเดินทางไปสเปน ไม่มีอาการรุนแรงและอยู่ในระหว่างกักตัวและทดสอบ
รายงานเคสแรก ในออสเตรีย รัฐวิคทอเรีย
24 พ.ค. 2022
สหรัฐอาหรับเอมิเรทส์ รายงานพบ 1 เคส เป็นหญิงวัย 29 ปี กลับจากแอฟริกาตะวันตก [
ArabNews]
22 พ.ค.2022 ปธน.โจ ไบเดน ห่วงใยสถานการณ์
22 พ.ค.2022 ปธน.โจ ไบเดน กล่าวถึงโรคฝีดาษลิง ว่าน่าเป็นห่วง แม้ว่าขณะนี้ในสหรัฐจะพบผู้ป่วยเพียง 2 รายเท่านั้น แต่โอกาสจะพบผู้ป่วยเพิ่มขึ้นก็มีไม่น้อย ซึ่งขณะนี้ CDC กำลังเฝ้าระวังผู้ต้องสงสัยว่าจะติดเชื้อจำนวน 6 ราย อย่างไรก็ตามที่ปรึกษาด้านโควิดของทำเนียบขาว ย้ำความเชื่อมั่นว่าโรคนี้จะไม่ระบาดแบบโควิด ขณะที่นักวิทยาศาสตร์ได้จับตาพร้อมกับพัฒนาวัคซีนมานับสิบปีแล้ว รัฐบาลกลางจะทำการติดตามผู้ติดเชื้อและป้องกันไม่ให้เกิดการแพร่เชื้อ [
Forbes]
23 พ.ค.2022 WHO ระบุไม่มีหลักฐานว่าฝีดาษลิงมีการกลายพันธุ์
WHO ระบุไม่มีหลักฐานว่าฝีดาษลิงมีการกลายพันธุ์ และย้ำว่าโรคนี้เป็นโรคประจำถิ่นของประเทศในแถบแอฟริการกลางและแอฟริกาตะวันตก
โรซามุนด์ ลิวอิส ผู้เชี่ยวชาญด้านโรคฝีดาษ กล่าวว่าโอกาสของการกลายพันธุ์มีอยู่ต่ำมาก การตรวจลำดับจีโนมช่วยให้เราเข้าใจการระบาดได้อย่างดี จากจำนวนผู้ป่วยที่พบกว่า 100 รายในยุโปรและอเมริการเหนือตอนนี้ อาการไม่รุนแรง "สถานการณ์ที่ควบคุมได้" มาเรีย แวน เคอร์คฮอฟ กล่าว และเสริมว่า การระบาดนั้นเกิดขึ้นได้เป็นปกติ แม้ในประเทศที่การระบาดไม่ค่อยพบมากนักก็ตาม ขณะนี้นักวิทยาศาสตร์กำลังค้นหาต้นตอของการติดเชื้อและอื่นใดก็ตามที่เกี่ยวข้องกับไวรัสชนิดนี้ [
VOA - Reuters]
24 พ.ค.2022 รายงานเคสแรกใน UAE Czech Republic Slovenia หลายประเทศพบเคสเพิ่ม
24.05.2022 Reuters รายงานพบเคสแรกใน UAE Czech Republic Slovenia
พบเคสแรกในกรุงปราก สาธารณรัฐเชค เป็นหญิงที่เพิ่งเดินทางกลับจากงานเทศกาลในเบลเยี่ยม
สโลเวเนีย พบเคสแรกในเมืองซาราเยโว เป็นชายที่เพิ่งเตินทางกลับจากเกาะคานารี่ สเปน
หลายประเทศพบเคสเพิ่ม สเปนเพิ่มเป็น 48 ราย ส่วนใหญ่พบในกรุงแมดริด อังกฤษ
24 พ.ค. 2022 โมเดอร์นาเริ่มทดลองทางคลินิก วัคซีนโรคฝีดาษลิง
Reuters, Channelnews Asia, Market watch และอีกหลายสำนัก ระบุว่าโมเดอร์นาเริ่มการทดลองทางคลินิกวัคซีนโรคฝีดาษลิงที่กำลังระบาดในยุโรปและแคนาดา แต่ยังไม่มีข้อมูลเพิ่มเติมจากโมเดอร์นาต่อข่าวนี้ 24 พ.ค. 2022 ยังไม่เป็นโรคระบาดใหญ่ครั้งใหม่แต่อย่างใด - รมต.สธ.เยอรมัน
รมต.สธ. เยอรมัน นายคาร์ล เลาเทอร์บัค แถลงถึงสถานการณ์โรคฝีดาษลิงที่เริ่มพบมากขึ้นในยุโรปและเยอรมัน ว่า ไม่พบว่าจะเป็นเหตุให้เกิดการระบาดใหญ่ครั้งใหม่แต่อย่างใด แต่ได้ออกแนวปฏิบัติว่า ผู้ป่วยจะต้องถูกกักตัว 21 วัน การควบคุมโรคทำได้ด้วยการลดการสัมผัส และชี้ว่า การติดเชื้อเกิดขึ้นได้ง่ายกว่าในกรณีการมีเพศสัมพันธ์ที่ไม่มีการป้องกันที่ดีพอ กลุ่มคนที่มีอาชีพเกี่ยวพันธ์ด้านการบริการทางเพศอาจมีความเสี่ยงมากขึ้น และโรคนี้สามารถแพร่กระจายได้กับทุกวัย ทุกเพศ ทั้งเด็กและผู้ใหญ่ และทางการเยอรมันได้ส่ังวัคซีน 40,000 โดสจากสหรัฐแล้ว [
DW]
ล่าสุด (24 พ.ค.) เยอรมันรายงานพบผู้ป่วย 5 ราย
25 พ.ค.2022 พบผู้ป่วยเพิ่มในยุโรป แคนาดา
25 พ.ค.2022
ฝรั่งเศส รายงานพบเพิ่มเป็น 5 ราย (จาก 3 รายเมื่อสัปดาห์ก่อน)
แคนาดา รัฐควิเบค พบแล้ว 15 ราย คาดว่าจะพบเพิ่มอีก
25 พ.ค.2022 บ.โรช พัฒนาชุดตรวจโรคฝีดาษลิง
บ.โรช ยักษ์ใหญ่ด้านเวชภัณฑ์ ของสวิสเซอร์แลนด์ ประกาศพร้อมจะพัฒนาชุดตรวจ 3 แบบ เพื่อใช้หาโรคฝีดาษลิง โดยแบบแรก LightMix Modular Virus เพื่อใช้ตรวจหาเชื้อ orthopoxviruses ที่เป็นสาเหตุของโรคฝีดาษลิง ซึ่งไวรัสนี้เกี่ยวพันธุ์กับฝีดาษคน และฝีดาษวัว แบบที่สอง ใช้ตรวจหาโรคฝีดาษลิง สายพันธุ์แอฟริการตะวันตก และแบบที่สาม สำหรับตรวจหาไวรัส orthopoxviruses และไวรัสโรคฝีดาษลิง [
CNBC]
25 พ.ค. 2022 อัปเดทสถานการณ์ กรมควบคุมโรค
ข้อมูล ณ วันที่ 25 พฤษภาคม 2565
25 พ.ค.2022 สำนักการแพทย์ กรุงเทพมหานคร เฝ้าระวังติดตามใกล้ชิด
กรุงเทพมหานครโดยสำนักการแพทย์ ได้เฝ้าระวังติดตามสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคฝีดาษลิงตามแนวทางกระทรวงสาธารณสุข แม้ในพื้นที่กรุงเทพมหานครจะยังไม่ตรวจพบผู้ติดเชื้อไวรัสดังกล่าว เพื่อป้องกันการระบาดที่อาจจะเกิดขึ้น เนื่องจากในระยะนี้เป็นช่วงที่เริ่มเปิดให้มีการเดินทางเข้าประเทศได้มากขึ้น อาจมีความเสี่ยงจากผู้เดินทางมาจากพื้นที่ที่มีการระบาด การเดินทางไปท่องเที่ยวหรือทำธุรกิจ ในประเทศกลุ่มเสี่ยง อาจมีโอกาสติดเชื้อและนำกลับมายังประเทศได้ โดยมีกลุ่มเสี่ยงคือ แรงงานต่างชาติ หรือคนไทยที่ไปทำงานในประเทศที่มีการติดเชื้อ นักท่องเที่ยว ผู้ประกอบการท่องเที่ยว
กรุงเทพมหานครขอให้ประชาชนติดตามข่าวสารอย่างใกล้ชิด และหากต้องเดินทางไปยังประเทศที่พบผู้ป่วยฝีดาษลิง ควรระมัดระวัง หลีกเลี่ยงการสัมผัสสัตว์พาหะ และหลังจากเดินทางกลับจากประเทศที่มีการระบาด ให้สังเกตอาการ หากพบมีความผิดปกติ เช่น มีไข้ มีตุ่มผื่นที่ใบหน้า แขน และขา ให้รีบพบแพทย์ทันที รวมทั้งปฏิบัติตามมาตรการ Universal Prevention โดยการหมั่นล้างมือด้วยสบู่หรือเจลแอลกอฮอล์บ่อย ๆ หากมีข้อสงสัยสอบถามเพิ่มเติมได้ที่ สายด่วนสุขภาพสำนักการแพทย์ กรุงเทพมหานคร โทร. 1646 ตลอด 24 ชั่วโมง
26 พ.ค.2022 สเปนเตรียมสั่งวัคซีน หลังผู้ป่วยพุ่ง 55 ราย โปรตุเกสเพิ่มเป็น 49 ราย
26 พ.ค.2022 สเปนเตรียมสั่งวัคซีนโรคฝีดาษลิง หลังผู้ป่วยพุ่ง 55 ราย
คาโรริน่า ดาเรียส รมต.สธ. สเปนเผยว่าจะสั่งวัคซีนจาก Imvanex ของบ. บาวาเรียน นอร์ดิก ในเดนมาร์ค แต่ไม่เปิดเผยจำนวนที่จะสั่ง
รายงานผู้ป่วยที่พบในสเปนทั้งหมดพบจาก 2 จุด กล่าวคือ 51 รายพบในเมืองแมดริด เชื่อมโยงกับเซาว์น่าสำหรับผู้ใหญ่ที่ถูกสั่งปิดไปแล้วตั้งแต่สัปดาห์ที่แล้ว ขณะที่อีก 4 ราย พบบนเกาะคานารี่ ผู้ป่วยหลายรายจากทั้งสองกรณี เชื่อมโยงการเทศกาลเกย์ไพรด์ ที่จัดที่เกาะคานารี่ ซึ่งเป็นงานใหญ่มีคนร่วมกว่าแปดหมื่นคนและจัดนานถึง 10 วัน
จุดที่เป็นจับตาว่าเป็นแหล่งแพร่กระจายโรค เป็นย่านพักอาศัยหรูในแมดริดหลายแห่ง บางแห่งพบว่ามีผู้เดินทางจากอังกฤษด้วย ทางการอังกฤษรายงานพบผู้ป่วยรายแรกตั้งแต่ 7 พ.ค.2022
ขณะที่โปรตุเกสรายงานพบเพิ่มใหม่ 10 ราย รวมเป็น 49 ราย ผู้ป่วยทั้งหมดเป็นชายอายุต่ำกว่า 40 ปี และไม่มีรายใดต้องเข้ารักษาในโรงพยาบาล
26 พ.ค. 2022 ไทยพบผอ. WHO ขอรับสนับสนุนวัคซีนฝีดาษคน LINK
รมว.สธ. หารือ ผอ.ใหญ่องค์การอนามัยโลก ขอสนับสนุนวัคซีนฝีดาษคน เพื่อเตรียมการรองรับกรณีมีการแพร่ระบาดของโรคฝีดาษวานร เนื่องจากประเทศไทยมีนักท่องเที่ยวเดินทางเข้าประเทศเพิ่มมากขึ้น จึงมีการเตรียมพร้อมเฝ้าระวังคัดกรองโรคในผู้ที่เดินทางมาจากประเทศที่มีการแพร่ระบาด โดยในการเข้าพบนายเท็ดรอสได้มีการหารือเพื่อขอรับการสนับสนุนเรื่องวัคซีนฝีดาษคน (Smallpox) จากองค์การอนามัยโลกด้วย
28 พ.ค. 2022 พบใน 2 ประเทศละตินอเมริการแล้ว
รายงานพบเคสแรกใน เม็กซิโก และ อาร์เจนตินา
อาร์เจนตินา ยืนยันพบผู้ป่วยโรคฝีดาษลิง รายแรกเมื่อวันศุกร์ (26 พ.ค.) นับเป็นผู้ป่วยโรคนี้รายแรกในทวีปนี้
เม็กซิโกรายงานพบเคสแรก เป็นชายวัย 50 ปี ชาวนิวยอร์ค คาดว่าน่าจะติดจากเนเธอร์แลนด์ รัฐมนตรีสาธารณสุขเม็กซิโกระบุ ตอนนี้ผู้ป่วยถูกแยกกักตัวและอาการคงที่ [euronews]
ไอร์แลนด์รายงานพบผู้ป่วยรายแรกเช่นกัน
ในอังกฤษรายงานพบผู้ป่วย เพิ่มอีก 16 ราย ทำให้มีผู้ป่วยสะสม ตั้งแต่ 7 พฤษภาคม รวมแล้ว 106 ราย
สก๊อตแลนด์ และไอร์แลนด์เหนือ ต่างรายงานพบประเทศละ 3 ราย
เวลส์ พบผู้ป่วยแล้ว 3 รายเช่นกัน รายแรกยืนยันเมื่อวันพฤหัส (25 พ.ค.)