ข้อมูลบริการสุขภาพ

 

อัมสเตอร์ดัม, 20 กรกฎาคม 2566 /พีอาร์นิวส์ไวร์/ดาต้าเซ็ต
 

 

การตรวจเลือดด้วยการเจาะปลายนิ้วที่ทำได้ง่าย ซึ่งแทบไม่ต่างจากที่ผู้เป็นเบาหวานทำในทุกวัน แสดงแนวโน้มที่มีศักยภาพในแง่ของการสามารถตรวจหาโรคอัลไซเมอร์ ตามที่แสดงโดยงานวิจัยที่รายงานเป็นครั้งแรกในวันนี้ในการประชุมนานาชาติของสมาคมอัลไซเมอร์ (Alzheimer’s Association International Conference® หรือ AAIC®) ประจำปี 2566 ณ กรุงอัมสเตอร์ดัม ประเทศเนเธอร์แลนด์ และทางออนไลน์

 

ความก้าวหน้าในเทคโนโลยีและการปฏิบัติที่รายงานเป็นครั้งแรกในการประชุม AAIC ประจำปี 2566 แสดงความเรียบง่าย ความสามารถในการเคลื่อนย้าย และคุณค่าด้านการวินิจฉัยของตัวบ่งชี้ทางชีวภาพในโลหิตสำหรับอัลไซเมอร์ รวมถึงแนวโน้มศักยภาพในอนาคตของการตรวจที่บ้านโดยผู้ป่วยหรือสมาชิกในครอบครัว

 

"ข้อค้นพบเหล่านี้มาถูกจังหวะเวลาและมีความสำคัญ ในขณะที่เพิ่งมีการอนุมัติยารักษาอัลไซเมอร์ที่มุ่งเป้าแอมีลอยด์-เบตา (amyloid-beta) โดยองค์การอาหารและยาสหรัฐฯ (U.S. Food and Drug Administration) ซึ่งการยืนยันการสะสมของแอมีลอยด์และการติดตามเฝ้าสังเกตตัวบ่งชี้ทางชีวภาพเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับการรับการรักษา" ดร.มาเรีย ซี คาร์ริลโล (Maria C. Carrillo) ประธานเจ้าหน้าที่ฝ่ายวิทยาศาสตร์ของสมาคมอัลไซเมอร์ กล่าว "การตรวจเลือด เมื่อได้รับการตรวจสอบรับรองแล้ว จะมอบตัวเลือกที่รวดเร็ว ไม่ต้องมีการล่วงล้ำเข้าสู่ร่างกาย และคุ้มค่าต้นทุน"

 

 

 

"แม้ว่ายังต้องมีการทำให้เป็นมาตรฐานและการตรวจสอบเพิ่มเติม ในเร็ว ๆ นี้การตรวจเลือดอาจจะเป็นส่วนสำคัญของการตรวจวินิจฉัยในการปฏิบัติทั่วไป สำหรับการตรวจหาและการติดตามเฝ้าระวังในการรักษาโรคอัลไซเมอร์" ดร.คาร์ริลโล กล่าว

 

ตัวอย่างเลือดจากการเจาะปลายนิ้วตรวจพบตัวบ่งชี้ทางชีวภาพของโรคอัลไซเมอร์ และเคลื่อนย้ายระหว่างประเทศได้ง่าย

ดร.แฮนนาห์ ฮิวเบอร์ (Hanna Huber) จากแผนกจิตเวชและประสาทชีวเคมี สถาบันประสาทวิทยาศาสตร์และสรีรวิทยา มหาวิทยาลัยโกเธนเบิร์ก (Gothenburg) ประเทศสวีเดน และเพื่อนร่วมงาน มุ่งเพิ่มการเข้าถึงการตรวจเลือดและทำให้ดำเนินการได้ง่าย ด้วยการพัฒนาการเก็บเลือดจากการเจาะปลายนิ้วเพื่อวัดตัวบ่งชี้ทางชีวภาพหลักที่เกี่ยวข้องกับโรคอัลไซเมอร์ ได้แก่ โปรตีนนิวโรฟิลาเมน ไลท์ (neurofilament light หรือ NfL) โปรตีนไกลอัล ฟิบริลลารี เอซิดิก (glial fibrillary acidic protein หรือ GFAP) และโปรตีนเทาที่มีปฏิกิริยาฟอสฟอรีเลชัน (phosphorylated tau) (p-tau181 และ p-tau217)

 

คณะผู้วิจัยได้เก็บเลือด (จากทั้งหลอดเลือดดำและการเจาะปลายนิ้ว) จากผู้ป่วยคลินิกความจำ 77 คนจากศูนย์อัลไซเมอร์ เอซีอี (ACE Alzheimer Center) ในบาร์เซโลนา มีการถ่ายตัวอย่างเลือดลงบนกระดาษหยดเลือดแห้ง และขนส่งข้ามคืนโดยไม่มีการควบคุมอุณหภูมิหรือการทำความเย็น ไปยังมหาวิทยาลัยโกเธนเบิร์กในสวีเดน ที่ซึ่งตัวอย่างเลือดแห้งถูกสกัดจากกระดาษหยดเลือด และมีการวัด NfL, GFAP และ p-tau181 และ p-tau217 (หมายเหตุ: ข้อมูล p-tau217 มีเฉพาะใน 11 ราย) โดยทั้งหมดนี้ตรวจพบได้ในตัวอย่างจากการเจาะปลายนิ้ว

 

ในหยดเลือดจากหลอดเลือดดำ ระดับของ GFAP, NfL, p-tau217 และ p-tau181 สัมพันธ์อย่างยิ่งกับการวิเคราะห์เลือดตามมาตรฐาน ส่วน GFAP, NfL และ p-tau217 ที่สกัดจากเลือดจากการเจาะปลายนิ้วสัมพันธ์ในระดับสูงกับการเก็บเลือดตามมาตรฐานเช่นกัน

 

"การศึกษานำร่องของเราแสดงศักยภาพของการเก็บและวัดตัวบ่งชี้ทางชีวภาพของอัลไซเมอร์จากทางไกล โดยไม่มีการจัดเก็บแบบอุณหภูมิต่ำ หรือการตระเตรียมหรือดำเนินการเป็นพิเศษ" ดร.ฮิวเบอร์ กล่าว "ปัจจุบันการใช้การตรวจเลือดสำหรับอัลไซเมอร์มีข้อจำกัดคือต้องไปยังคลินิก ต้องดำเนินการโดยบุคลากรที่ผ่านการฝึกอบรม ตลอดจนต้องใช้กระบวนการขนส่งและการจัดเก็บที่จำกัดเวลาและขึ้นกับอุณหภูมิ วิธีที่ทำให้สามารถเก็บเลือดที่บ้านได้และที่เรียบง่ายพอที่จะทำได้อย่างอิสระ หรือทำได้โดยผู้ดูแล จะเพิ่มการเข้าถึงการตรวจเหล่านี้ โดยจะส่งผลเป็นการวินิจฉัยแต่เนิ่นที่ดีขึ้นและการเฝ้าสังเกตที่ดีขึ้นสำหรับผู้ป่วยที่ถือว่า "มีความเสี่ยง"  หรือผู้ที่กำลังรับการรักษาที่ได้รับการอนุมัติแล้ว"

 

การตรวจเลือดอาจจะยกระดับการวินิจฉัยในการดูแลขั้นปฐมภูมิ

ดร. นพ. เซบาสเตียน ปาล์มควิสต์ (Sebastian Palmqvist) จากหน่วยวิจัยความจำทางคลินิกที่มหาวิทยาลัยลุนด์ (Lund University) ในสวีเดน และเพื่อนร่วมงาน ในการศึกษาวิจัยไบโอไฟน์เดอร์-ไพรมารี แคร์ (BioFINDER-Primary Care) ได้ดำเนินการศึกษาเป็นครั้งแรกที่สำรวจการใช้ตัวบ่งชี้ทางชีวภาพในโลหิตเพื่อหาอัลไซเมอร์ในการดูแลขั้นปฐมภูมิ และเปรียบเทียบกับความแม่นยำในการวินิจฉัยของแพทย์ปฐมภูมิ (PCP)

 

การศึกษาวิจัยดังกล่าวนี้คัดเลือกผู้ป่วยวัยกลางคนจนถึงสูงวัย 307 คนในศูนย์บริการขั้นปฐมภูมิ 17 แห่งในสวีเดน (อายุเฉลี่ย = 76 ปี และ 48% เป็นผู้หญิง) หลังจากการเข้าตรวจที่สถานดำเนินงาน การตรวจการรู้คิด และการตรวจซีทีสแกน (CT scan) หรือเอ็มอาร์ไอ (MRI) สมอง แพทย์ปฐมภูมิได้บันทึกการวินิจฉัย สาเหตุทางชีวภาพที่มีแนวโน้ม และเสนอแผนการรักษาสำหรับผู้เข้ารับการวิจัยแต่ละคน

 

ในขณะเดียวกัน มีการเก็บและวิเคราะห์ตัวอย่างเลือดเพื่อระบุความเข้มข้นของเบตา-แอมีลอยด์และโปรตีนเทาที่มีปฏิกิริยาฟอสฟอรีเลชันโดยใช้การตรวจพรีซิวิตีเอดี2 (PrecivityAD2) โดยซีทูเอ็น ไดแอกโนสติกส์ (C2N Diagnostics) (จากสหรัฐฯ) และนำระดับของตัวบ่งชี้ทั้งสองชนิดไปคำนวณรวมเป็นคะแนน เรียกว่าคะแนนความน่าจะเป็นของแอมีลอยด์ 2 (Amyloid Probability Score 2 หรือ APS2) จากนั้นผู้ป่วยทั้งหมดเข้ารับการตรวจทางคลินิกอย่างละเอียดที่คลินิกความจำเฉพาะทาง รวมถึงการประเมินโดยผู้เชี่ยวชาญที่ไม่ทราบผลตัวอย่างเลือด

 

แพทย์ปฐมภูมิระบุการมีอยู่ของการเปลี่ยนแปลงที่เกี่ยวข้องกับอัลไซเมอร์ได้อย่างถูกต้องหรือวินิจฉัยอัลไซเมอร์ได้อย่างถูกต้องในราว 55% ของกรณีทั้งหมด ขณะที่การตรวจเลือดมีผลถูกต้องในมากกว่า 85% ของกรณีทั้งหมด ข้อค้นพบอื่น ๆ มีดังนี้

 
 

แพทย์ปฐมภูมิระบุว่าความแน่ใจของตนเกี่ยวกับการวินิจฉัยมีน้อยกว่า 50%
 

แผนการรักษาเผยว่า เนื่องจากการวินิจฉัยที่ไม่ถูกต้อง กว่า 50% ของผู้ที่เป็นอัลไซเมอร์จริงไม่ได้รับการรักษาตามอาการ และ 30% ของกรณีที่ไม่ได้เป็นอัลไซเมอร์ได้รับการรักษาตามอาการอย่างไม่ถูกต้อง
 

"เนื่องจากขาดเครื่องมือการวินิจฉัยที่แม่นยำ ปัจจุบันจึงเป็นเรื่องยากมากสำหรับแพทย์ปฐมภูมิที่จะระบุการเป็นโรคอัลไซเมอร์ แม้แต่ในกลุ่มผู้ป่วยที่มีภาวะการรู้คิดบกพร่อง" ดร.ปาล์มควิสต์ กล่าว "เช่นนี้ทำให้เกิดความไม่แน่ใจในการวินิจฉัยและการรักษาที่ไม่เหมาะสมอยู่บ่อยครั้ง การตรวจเลือดเพื่อหาโรคอัลไซเมอร์มีศักยภาพสูงสำหรับการเพิ่มความแม่นยำในการวินิจฉัยและการรักษาที่ถูกต้องสำหรับผู้ที่เป็นอัลไซเมอร์ การตรวจเหล่านี้อาจมีความสำคัญมากขึ้นในอนาคตอันใกล้ ขณะที่ยาใหม่ ๆ ที่ชะลอโรคอัลไซเมอร์ในระยะแรกเริ่มมีอยู่อย่างแพร่หลายมากขึ้น"