ข้อมูลบริการสุขภาพ

ยาดีที่ปลูกเองได้ ปลูกไว้สู้หวัด หวัดใหญ่ สู้ไวรัส

 

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Andrographis poniculato (Burmn.f) Nees

ชื่ออื่นๆ : ฟ้าทะลาย ฟ้าสะท้าน ขุนโจรห้าร้อย หญ้ากันงู น้ำลายพังพอนเมฆทะลาย ชวงชิมน้อย เจ๊กเกียงฮี่ โชว่เช่า ชวนซิเหลียน

 

สมุนไพรที่ใช้มามากกว่า 2,000 ปี มีงานวิจัยต้านไวรัสแบบออกฤทธิ์ได้กว้างขวาง (broad spectrum antiviral agent) อยู่ในบัญชียาที่องค์การอนามัยโลก (World Health Organization; WHO) ให้ใช้ป้องกันและรักษาการติดเชื้อทางเดินหายใจส่วนบน หลอดลมอักเสบ และทอนซิลอักเสบ

สู้ไวรัสในระบบทางเดินหายใจจากการทบทวนงานวิจัยการใช้ฟ้าทะลายโจร พบข้อมูลดังต่อไปนี้

เมื่อประเมินจากหลักฐานทางวิชาการ และความจำเป็นทางการแพทย์ อาจน้ำฟ้าทะลายโจรมาใช้ร่วมกับการรักษาผู้ป่วยโควิด-19 เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการรักษา ภายใต้การดูแลของแพทย์ โดยเฉพาะในกรณีที่ผู้ป่วยมีอาการคล้ายหวัด (fu like symptoms) โดยใช้ในขนาด 6-12 มิลลิกรัม/วัน หรือเทียบเท่าสารสกัดแอนโดรกราโฟไลด์ 60-120 มิลลิกรัม/วัน (แบ่งให้วันละ 4 ครั้ง)

 

การใช้เพื่อป้องกันยังไม่มีข้อมูลที่ชัดเจน แต่หากผู้ป่วยมีอาการหวัดอย่างใดอย่างหนึ่ง เช่นไข้ ไอ เจ็บคอซึ้งยังไม่เข้าเกณฑ์ ผู้เข้าเกณฑ์สอบสวนโรค หรือpatient under investigation (PUI) ก็สามารถใช้ฟ้าทะลายโจรครั้งละ 1.5-3 กรัม วันละ 4 ครั้งได้ และเมื่อหายแล้วสามารถหยุดยาได้ทันที 

 

การทำให้ร่างกายแข็งแรงในคนทั่วไป สามารถใช้สมุนไพรที่มีหลักฐานทางวิชาการในการเพิ่มภูมิคุ้มกันของร่างกายโดยในขนาดต่ำๆ หรือในรูปแบบของอาหาร เช่น มะขามป้อมชะเอม มะนาว กระเทียม หอมใหญ่ หอม พลูคาว สันพร้าหอม กะเพรา ตะไคร้ เป็นต้น

เมื่อปลูกต้นได้ 3-6 เดือนจะเป็นเวลาที่ดอกเริ่มบานประมาณร้อยละ 25-30 ให้ตัดยอด 1 ฝ่ามือ มาใช้ทำยาได้ เหลือตอไว้ หลังจากนั้นอีกประมาณ 1-3 เดือน จะเริ่มออกดอกอีกครั้ง พอดอกเริ่มบานก็เก็บมาใช้ได้อีก ฟ้าทะลายโจร 1 ต้นสามารถเก็บมาทำยาได้ 2-4 ครั้ง จากนั้นก็รอเก็บเมล็ดเพื่อใช้ทำพันธุ์ต่อไป ซึ่งใบขณะที่ต้นเริ่มออกดอกจะมีสารสำคัญทางยาสูงที่สุด ส่วนของต้นฟ้าทะลายโจรที่เก็บมาทำให้แห้งจะเก็บไว้ได้ 1 ปี 

 

เภสัชตำรับสมุนไพรของประเทศไทยกำหนดให้วัตถุดิบส่วนเหนือดินของฟ้าทะลายโจรมีปริมาณ total lactone (คำนวณจากแอนโดรกราโฟไลด์) ไม่น้อยกว่า 69 โดยน้ำหนักซึ่งจากประสบการณ์ของโรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศรถ้าเก็บตอนเริ่มออกดอก ปริมาณของสารสำคัญดังกล่าวจะสูงกว่ามาตรฐานที่กำหนดไว้มาก

ในขนาดของการรักษามีดังนี้
 

นำใบประมาณ 5-7 ใบใส่ในแก้ว ใช้ใบสดหรือแห้งก็ได้ แต่ถ้าได้ใบสดจะดีกว่า เติมน้ำเดือดลงไปจนเกือบเต็มแก้ว ปิดฝาทิ้งไว้ประมาณครึ่งชั่วโมงหรือพอยาอุ่นแล้วรินเอาน้ำกิน

ขนาดที่ใช้ ครั้งละ 1 แก้ว วันละ 3-4 ครั้ง หลังอาหาร

 

ใช้ฟ้าทะลายโจรทั้งต้นและใบ 1 กำมือ ต้มกับน้ำ 3-4 แก้ว ให้เดือดนาน 10-15 นาที ถ้าต้มให้เดือดไม่นานพอ ยาจะมีกลิ่นเหม็นเขียว กินยากควรกินยาในขณะที่ยาอุ่น กินแล้วหาของกินที่เปรี้ยวๆ เค็มๆ กลบรสขมเสีย

ขนาดที่ใช้ ครั้งละ 1 แก้ว วันละ 3-4 ครั้ง หลังอาหาร

 

เด็ดใบสดมาล้างให้สะอาด ตากแดด 1-2 วันจนใบแห้งกรอบสีเขียวเข้ม บดเป็นผงให้ละเอียดปั้นกับน้ำผึ้งหรือน้ำเชื่อมเป็นเม็ด ขนาดเท่าเมล็ดถั่วเหลือง แล้วผึ่งลมให้แห้ง ถ้าปั้นกินขณะที่ยังเปียกอยู่จะขมมาก

ขนาดที่ใช้ ครั้งละ 5-10 เม็ด วันละ 3-4 ครั้ง หลังอาหาร

 

แทนที่จะเอาผงยาที่ได้มาปั่นเป็นเม็ด ก็นำมาใส่แคปซูลเพื่อกลบรสขมของยา ควรใช้แคปซูลขนาดเบอร์ศูนย์

ขนาดที่ใช้ ครั้งละ 2-4 แคปซูล วันละ 3-4 ครั้ง หลังอาหาร

 

การเตรียมเมล็ด ควรแช่ด้วยน้ำอุ่น 50-60 องศาเซลเชียส ประมาณ 1 คืนและห่อผ้าขาวบางไว้อีก 2 คืน ก่อนนำไปหว่าน เตรียมดินด้วยการไถพรวนก่อนสามารถปลูกเป็นแปลงใหญ่ๆ หรือแปลงเล็กๆ แล้วแต่ความเหมาะสมของสภาพพื้นที่ ถ้าพื้นที่ค่อนข้างลุ่มต่ำ ควรทำแปลงยกร่องกว้าง 1-2 เมตร ระยะห่างระหว่างแปลง 1 เมตร การปลูกทำได้หลายวิธี ปลูกแบบย้ายกล้าโดยการเพาะเมล็ดก่อน ปลูกเป็นแถวเดี่ยวๆ แต่ละหลุมห่างกัน 30-40 เชนติเมตร ขุดหลุมลึก 8-12 เชนติเมตร รองด้วย ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมัก

 

การใช้ฟ้าทะลายโจรที่ให้ผลดีและออกฤทธิ์ได้เร็วที่สุดในการแก้ไข้หวัด คือ ถ้าเริ่มรู้สึกว่าครั่นเนื้อครั่นตัว ทำท่าว่าจะเป็นไข้แล้ว รีบกินฟ้าทะลายโจรจะได้ผลดี ถ้าเป็นมา 2-3 วันแล้วค่อยมากินยาจะไม่ค่อยได้ผลหรือได้ผลน้อย

 

รักษาร่างกายให้อบอุ่นพักผ่อนให้เพียงพอ ดื่มน้ำอุ่นมากๆ สำหรับสิ่งที่ควรหลีกเสี่ยง คือ การดื่มของเย็น งดรับประทานของมัน และของหวาน เพราะทำให้เกิดเสมหะและไอมากขึ้นซึ่งโดยทั่วไปการดูแลรักษาตนเองตามวิธีดังกล่าวข้างต้น อาการจะดีขึ้นในเวลาเพียง 1-2 วัน หากอาการไม่ดีขึ้นใน 2-3 วัน โดยเฉพาะหากไข้ไม่ลด ไอเจ็บคอมากขึ้น เสมหะข้นเหนียวและมีสีเหลืองหรือสีเขียว ควรรีบไปพบแพทย์ 

ข้อห้ามใช้

• ห้ามกินในหญิงมีครรภ์และให้นมบุตร
• ตำราจีนกล่าวไว้ว่า คนที่กระเพาะม้ามเย็นพร่องห้ามกิน ถ้าใช้จะเกิดอาการหน้ามืด วิงเวียน มึนงง ท้องอืด หากเกิดอาการข้างต้นควรหยุดยา แต่ถ้าต้องการจะใช้ให้ลดปริมาณยาลง เช่น คนปกติกิน 3-4 เม็ด คนที่ความดันโลหิตต่ำ ก็ลดลงเหลือ 1-2 เม็ด หรือผสมพริกไทยเพื่อลดความเย็นของฟ้าทะลายโจรการผสมใช้ฟ้าทะลายโจร 1-1/2 ซ้อนชา พริกไทย 1 ช้อนขา ผสมน้ำผึ้งหรือน้ำเชื่อมปั้นเป็นเม็ดเท่าเมล็ดถั่วเหลือง กินครั้งละ 3-5 เม็ด วันละ 3-4 ครั้ง ก่อนอาหารหรือกินยาร้อนอื่นๆ เข้ามาช่วย เช่น ขิง ตะไคร้ กะเพรา เข้ามาช่วยด้วยก็ได้และ ไม่มีเอกสารอ้างอิงในองค์ความรู้ดั้งเดิมแต่อย่างใดในการที่ห้ามกินฟ้าทะลายโจรเกิน 7 วัน เพียงแต่มีข้อแนะนำว่าไม่ควรกินฟ้าทะลายโจรในขนาดสูงๆ เป็นเวลานานเพราะเป็นยาเย็นจัดเท่านั้น

ข้อควรระวัง

1. บางคนกินยานี้แล้วอาจจะเกิดอาการปวดท้องท้องเสีย ปวดเอว เวียนหัว ปวดหัว ถ้ามีอาการเหล่านี้ เกิดขึ้นให้หยุดยา หรือ ลดขนาดของยาโดยทั่วไปเมื่อหยุดยาแล้ว อาการเหล่านี้จะหายเองภายใน 1-3 วัน
2. เวลาเป็นไข้แล้วมีอาการหนาวเย็นหรือหนาวสะท้านถ้าจะกินฟ้าทะลายโจรต้องระวังให้มากเพราะเมื่อกินเข้าไปอาจจะทำให้เกิดอาการหนาวสั่นมากขึ้นอีกเนื่องจากฟ้าทะลายโจรเป็นยาเย็นจัด
3. ควรระวังการใช้ยานี้ร่วมกับยาแผนปัจจุบัน เช่น วาร์ฟาริน แอสไพริน โคลพิโดเกรล ยาลดความดันโลหิตหรือปรึกษาแพทย์/ภสัชกรก่อนใช้

ข้อมูลจาก สถาบันการแพทย์แผนไทยอภัยภูเบศร