การค้นพบ Endocannabinoid systems ซึ่งเป็นระบบกุญแจสำคัญที่ปลดล้อกนำสารเข้าสู่ร่างกาย ช่วยเพิ่มความก้าวหน้าในการใช้สารกลุ่มนี้เพื่อป้องกันและรักษาความปกติต่างๆ ทางสมองได้ดียิ่งขึ้น รวมทั้งช่วยให้นักวิทยาศาสตร์สามารถเข้าใจกลไกการออกฤทธิ์ของสารกัญชาในกลุ่มนี้ได้มากขึ้นอีกด้วย
Endocannabinoid system (ECS) เป็นระบบทางสรีรวิทยาที่พบทั่วไปในร่างกาย ทั้งในระบบประสาทส่วนกลางและระบบส่วนปลายโดย ECS มีบทบาทสำคัญต่อการควบคุมการทำงานทั้งหมด มีบทบาทสำคัญต่อการควบคุมสมดุลของพลังงานในร่างกาย ผ่านทางการควบคุมของระบบประสาทส่วนกลางต่อการกินอาหาร และผ่านทางการควบคุมของระบบส่วนปลายต่อการสร้างไขมัน
เนื่องจากสารประกอบ cannabinoids ที่อยู่ในกัญชาสามารถใช้ในการรักษาโรคได้ โดยสารที่ออกฤทธิ์หลักที่นำมาใช้ในทางการแพทย์ คือ delta-9-Tetrahydrocannabinol (THC) ที่ออกฤทธิ์ต่อจิตประสาท และ cannabidiol (CBD) ที่ไม่มีฤทธิ์เสพติด สารประกอบ cannabinoids ออกฤทธิ์ผ่าน cannabinoid receptor หลัก 2 ชนิด คือ CB1 receptor ซึ่งพบมากในสมองและร่างกาย มีความสัมพันธ์กับการตัดสินใจ ความจำ ความเข้าใจ อารมณ์ การรับรู้ความปวดและการเคลื่อนไหว ส่วน CB2 receptor พบที่ระบบภูมิคุ้มกัน และระบบประสาทส่วนปลาย ม้าม ทอนซิล ต่อมไทมัส กระดูก ผิวหนัง และเลือด monocyte, macrophages, B-cells และ T-cells
ในร่างกายสามารถสร้าง endocannabinoid ซึ่งเป็น cannabinoids โดยธรรมชาติ (ที่มีการศึกษาส่วนใหญ่ คือ anandamide และ arachidonoyl-glycerol (2-AG)) endocannabinoid ถูกสร้างขึ้น เพื่อกำกับการทำงานต่างๆ ของร่างกายโดยจะไปจับกับ CB1 และ CB2 receptor นอกจากนี้การศึกษาต่างๆ พบว่า endocannabinoids ส่งผลเกี่ยวข้องกับการทำงานของร่างกาย อาทิ ความจำ อารมณ์ ความอยากอาหาร การนอนหลับ ความปวด ความเครียด การติดยา และการอักเสบ รวมถึงอาจมีบทบาทในการป้องกันที่เกี่ยวข้องกับการทางานของสมอง ระบบ metabolism ของร่างกาย อาทิ lipolysis, glucose metabolism และ energy balance
โดย CB1 นั้นจะพบอยู่ในสมองและไขสันหลังส่วน Cortex, nucleus accumbens, basal ganglia, hypothalamus, cerebellum, hippocampus, amygdala and spinal cord ปอด เส้นเลือด กล้ามเนื้อ ทางเดินอาหาร ไขมัน และอวัยวะเพศ
การจับของ endocannabinoid ที่ CB1 receptor ในระบบประสาทส่วนกลางจะมีบทบาทต่อการควบคุมการกินอาหาร ความอิ่ม ความเจ็บปวด ความจำ การติดยา และการเคลื่อนไหว นอกจากนี้ การจับของ endocannabinoid ที่ CB1 receptor ที่อวัยวะรอบนอก เช่น ตับ กล้ามเนื้อ ทางเดินอาหาร เนื้อเยื่อไขมัน และ Islets of Langerhans ของตับอ่อน มีบทบาทต่อการควบคุมกระบวนการเมแทบอลิซึมของไขมันและกลูโคส เพื่อรักษาสมดุลของพลังงานในร่างกาย
CB2 พบในอยู่ในเซลล์เกลีย (Glial cell) ของสมองซึ่งทํางานร่วมกับเซลล์ประสาท ส่วนอวัยวะที่มีทั้ง CB1 และ CB2 ประกอบด้วย ก้านสมอง ระบบภูมิคุ้มกัน ตับ ไขกระดูก และตับอ่อน การจับของ endocannabinoid ที่ CB2 receptor ในระบบภูมิคุ้มกัน ไม่มีบทบาทควบคุมการกินอาหาร แต่มีผลควบคุมการหลั่ง cytokine ในระบบภูมิคุ้มกัน
ระบบ Endocannabinoid ทำการควบคุมระบบต่างๆเหล่านี้ เมื่อร่างกายเกิดอาการผิดปกติ ระบบ endocannabinoid ก็จะพยายามปรับร่างกายสู่การทำงานปกติ หรือร่างกายเสื่อมลงการทำงานเดิมไม่สมบูรณ์ ตัวยากัญชาที่มี cannabinoid ก็จะเข้ามาช่วยทำงานเสริมได้อย่างสมบูรณ์ เนื่องจากเข้าในระบบของเราได้ทันที
- ความจำ
- ความอยากอาหาร
- การนอนหลับ
- ความเครียด
- การปวด
- ระบบความจำ และการเรียนรู้
- การรักษาสมดุลย์ของร่างกาย
- ความวิตกกังวล
- ระบบภูมิคุ้มกัน
- การสืบพันธ์
- การทำงานของกล้ามเนื้อ
- ระบบประสาท และผิวหนัง
- การควบคุมอุณหภูมิ การควบคุมพลังงาน
- อื่นๆ
กลไกในการออกฤทธิ์ของสารประกอบในกัญชาในร่างกายมีความแตกต่างกัน โดย CBD มีสัมพรรคภาพ (affinity) กับ CB1 และ CB2 ต่ำมาก แต่ตัวจับสัญญาณกัญชาสองตัวนี้จะจับกับ THC ได้เป็นอย่างดี และเมื่อออกฤทธิ์ในสมองส่วน rewarding pathway ทําให้เกิดการมึนเมาและเสพติด ส่วน CBD จะไม่จับตัวจับสัญญาณ นอกจากนั้นมันยังไปลดการส่งสัญญาณของ CB1 อีกด้วย ผลลัพธ์ก็คือสมองจะสั่งการให้เพิ่มการปล่อย GABA ซึ่งเป็นสารกดระบบไฟฟ้าของสมองและน่าจะเป็นส่วนหนึ่งของกลไลการช่วยลดปวด ควบคุมลมชัก และลดการกระวนกระวาย ข้อดีอีกอย่างหนึ่งของ CBD ก็คือ ไม่มีผลต่อความคิด ความเฉียบแหลมของสมองและความผิดปกติของการเคลื่อนไหวควบคุมร่างกาย
[]
