รู้จักเครื่อง AED - กู้ชีวิต ณ ที่เกิดเหตุ
"เครื่องช็อกไฟฟ้าหัวใจอัตโนมัติ (AED)" ย่อมาจาก "Automated External Defibrillator" ถือว่าเป็นอุปกรณ์ที่มีประโยชน์มากเมื่อพบเจอผู้หมดสติที่อาจมาจากอาการทางหัวใจ ทั้งในการตรวจวิเคราะห์อาการหัวใจในที่เกิดเหตุอย่างรวดเร็วว่าต้องรักษาโดยการช็อกด้วยเครื่องนี้หรือไม่? และในการกู้ชีวิตเบื้องต้นระหว่างที่ยังไปไม่ถึงโรงพยาบาล
หน้าที่ของเครื่องนี้คือปล่อยกระแสไฟฟ้าไปกระตุ้นให้หัวใจบีบตัวอย่างเป็นจังหวะ หรือช็อกกล้ามเนื้อหัวใจที่สั่นพลิ้วให้หยุดสั่นลงทันทีแล้วกลับมาทำงานปกติอีกครั้งหนึ่ง
เครื่องนี้ใช้ใน 3 กรณี คือ
- กรณีผู้ป่วยไม่รู้สึกตัว และหมดสติ
- กรณีผู้ป่วยมีอาการแน่นหน้าอก และตามมาด้วยการหมดสติ
- กรณีผู้ป่วยได้รับอุบัติเหตุจากการถูกไฟฟ้าช็อตจนหมดสติ
ซึ่งเครื่องนี้มีวิธีใช้คร่าวๆคือ
- เปิดเครื่อง
เครื่อง AED บางรุ่นต้องกดปุ่มเปิดเครื่อง แต่บางรุ่นก็ทําางานทันทีที่เปิดฝาครอบออก และเมื่อเปิดเครื่องแล้วจะมีเสียงบอกว่าต้องทําอย่างไรต่อไปอย่างเป็นขั้นตอน
- ติดแผ่นนําไฟฟ้า เข้ากับหน้าอกของผู้ป่วย
ในกรณีจําเป็นเราอาจต้องใช้กรรไกรหรือมีดตัดเสื้อของผู้ป่วยออกก็ได้ ซึ่งกรรไกรนี้จะมีมาให้ในชุดช่วยชีวิต และจากนั้นต้องให้แน่ใจว่าหน้าอกของผู้ป่วยแห้งสนิทดี ไม่เปียกเหงื่อ หรือเปียกนํ้า โดยอาจต้องใช้ผ้าเช็ดหน้าอกของผู้ป่วยให้แห้งเสียก่อน
จากนั้นลอกแผ่นพลาสติกด้านหลังแผ่นนำไฟฟ้าออก ติดแผ่นนําาไฟฟ้าดูตามรูปที่แสดงไว้บนเครื่อง โดยต้องติดให้แนบสนิทกับหน้าอกของผู้ป่วยด้วยความรวดเร็ว แผ่นหนึ่งติดไว้ที่ใต้กระดูกไหปลาร้าด้านขวา และอีกแผ่นหนึ่งติดไว้ที่ใต้ราวนมซ้ายด้านข้างลําตัว ตรวจดูให้แน่ใจว่าสายไฟฟ้าจากแผ่นนําไฟฟ้าต่อเข้ากับตัวเครื่องเรียบร้อย
- ให้เครื่อง AED วิเคราะห์คลื่นไฟฟ้าหัวใจ
เครื่อง AED ส่วนใหญ่จะเริ่มวิเคราะห์คลื่นไฟฟ้าหัวใจทันทีที่ติดแผ่นนําไฟฟ้าเสร็จ เครื่องบางรุ่นต้องให้กดปุ่ม “ANALYZE” ก่อน
ระหว่างนั้นห้ามสัมผัสถูกตัวผู้ป่วยห้ามแตะต้องตัวผู้ป่วย โดยให้ร้องเตือนดังๆ ว่า “เครื่องกําาลังวิเคราะห์คลื่นไฟฟ้าหัวใจ ห้ามแตะต้องตัวผู้ป่วย”
ถ้าเครื่อง AED พบว่าคลื่นไฟฟ้าของผู้ป่วยเป็นชนิดที่ต้องการการรักษาด้วยการช็อกไฟฟ้าหัวใจ เครื่องจะบอกให้ทราบ
- ทำการ SHOCK
ถ้าเครื่อง AED พบและแจ้งว่าคลื่นไฟฟ้าของผู้ป่วยเป็นชนิดที่ต้องการการรักษาด้วยการช็อกไฟฟ้าหัวใจ ก็ให้เตรียมกดปุ่ม SHOCK โดยต้องแน่ใจว่าไม่มีใครสัมผัสถูกตัวของผู้ป่วยระหว่างนั้น ซึ่งควรร้องบอกดังๆ ว่า “คุณถอย ผมถอย และทุกคนถอย” ซึ่งก่อนกดปุ่ม “SHOCK” ให้มองซํ้าอีกครั้งเป็นการตรวจสอบครั้งสุดท้ายด้วย
เมื่อเครื่องบอกว่า ไม่ต้องช็อก หรือ “No shock is needed” หรือ “start CPR” แล้ว ให้เปิดเครื่อง AED ไว้ก่อนและให้เริ่มช่วยฟื้นชีวิตขั้นพื้นฐานทันที
การ “ช่วยชีวิตพื้นฐาน” ที่ว่านี้ โดยทําการกดหน้าอก 30 ครั้ง สลับกับช่วยหายใจ 2 ครั้ง ประมาณ 2 นาที (อ่านวิธีโดยละเอียดได้ในบทความ “ปั๊มพ์หัวใจถูกวิธี กู้ชีวีก่อนส่งแพทย์” ) หรือจนกว่าเครื่อง AED จะวิเคราะห์คลื่นไฟฟ้าหัวใจอีกครั้ง แล้วกลับไปยังข้อ 3 และ 4
ซึ่งสําหรับขั้นตอนที่ 1 และ 2 ไม่ควรใช้เวลาเกิน 30 วินาที และทําการช่วยเหลือรอจนกว่าความช่วยเหลืออื่นๆ จะตามมาต่อไป
แหล่งข้อมูล
- คู่มือการช่วยชีวิตขั้นพื้นฐาน และเครื่องช็อกไฟฟ้าหัวใจอัตโนมัติ (เออีดี:AED) สำหรับประชาชน พ.ศ.2559 โดยศูนย์ฝึกอบรมปฐมพยาบาลและสุขภาพอนามัย สภากาชาดไทย
คณะกรรมการมาตรฐานการช่วยชีวิตและสมาคมแพทย์โรคหัวใจแห่งประเทศไทยในพระบรมราชูปถัมภ์
4 ขั้นตอนการใช้เครื่อง AED [รฟม]
4 ขั้นตอนการใช้เครื่อง AED
- เปิดเครื่อง - กดปุ่มเปิดหรือเปิดฝาเครื่องจะทำงานอัตโนมัติ
- แปะแผ่นนำกระแสไฟฟ้า - แต่ละแผ่นจะมีภาพแสดงตำแหน่งการติดที่หลังแผ่น แผ่น 1 ติดที่หน้าอก แผ่น 2 ติดที่ชายโครงสีข้างด้านซ้าย
- วิเคราะห์ - AED จะทำการวิเคราะห์คลื่นไฟฟ้าหัวใจของผู้ป่วยอัตโนมัติทันที
- ทำการช็อค - กรณีที่ AED วิเคราะห์ว่าจำเป็นต้องช็อคด้วยกระแสไฟฟ้า เครื่องจะแสดงสัญญาณไฟกระพริบที่ปุ่ม "ช็อค" แล้วจึงกดปุ่ม ช็อคทันที จากนั้นไปทำ CPR ต่อไป
MRT ได้ติดตั้งเครื่อง AED ที่สถานีต่างๆ ใน 2 สายรวม 13 สถานี
รฟม ได้ติตั้งเครื่อง AED ที่สถานีรถไฟฟ้ามหานคร สายเฉลิมรัชมงคล 9 สถานี ได้แก่
- หัวลำโพง
- สีลม
- สิริกิติ์
- สุขุมวิท
- เพชรบุรี
- พระราม 9
- ลาดพร้าว
- จตุจักร
- กำแพงเพชร
สายฉลองรัชธรรม 4 สถานี ได้แก่
- ศูนย์ราชการนนทบุรี
- บางรักน้อยท่าอิฐ
- ตลาดบางใหญ่
- เตาปูน
และประจำทีมกู้ภัย รฟม.เพื่อความรวดเร็วในการช่วยเหลือผู้โดยสารที่อยู่ในภาวะฉุกเฉิน หมดสติ ไม่หายใจในเขตระบบรถไฟฟ้า
คู่มือการช่วยชีวิตขั้นพื้นฐาน (PDF) - กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ LINK
คู่มือการช่วยชีวิตขั้นพื้นฐาน และเครื่องฟื้นคืนคลื่นหัวใจด้วยไฟฟ้าแบบอัตโนมัติ (เออีดี: AED) สำหรับอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม)
จัดทำโดย
- กองสนับสนุนสุขภาพภาคประชาชน กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ
- ร่วมกับ สถาบันการแพทย์ฉุกเฉินแห่งชาติ (สพฉ.)
ปีที่พิมพ์ เมษายน 2561
จำนวน 26 หน้า
ข่าว
BTS ติดตั้งเครื่อง AED ช่วยคนหัวใจวายเฉียบพลัน [The Standard 18.12.2017]
รถไฟฟ้า BTS ติดตั้งเครื่อง AED “เครื่องกระตุกหัวใจอัตโนมัติ” ใน 10 สถานีนำร่อง [ข่าวรถไฟฟ้าไทย 19/12/2017]
รฟม. ใส่ใจในความปลอดภัยของผู้ใช้บริการ แนะนำ 4 ขั้นตอนในการใช้เครื่องช็อกหัวใจอัตโนมัติ (AED) ในกรณีฉุกเฉิน! เพื่อช่วยเหลือผู้ป่วยหมดสติ ภายในระบบรถไฟฟ้าฯ [รฟม]
แอร์พอร์ต เรล ลิงก์ ดำเนินการติดตั้งเครื่องกระตุกหัวใจไฟฟ้าอัตโนมัติ 8 สถานี [ประชาชาติธุรกิจ 37/2562]