สตรี สตรีมีอวัยวะสืบพันธ์ที่สลับซับซ้อนแตกต่างจากบุรุษมาก และร่างกายของสตรีส่วนใหญ่รับภาระในการให้กำเนิดลูก ฉะนั้นอวัยวะของสตรีต้องทำงานหนักเป็นพิเศษเป็นเวลานานก่อนการมีลูกแต่ละคน และถ้ามีลูกหลายคนอวัยวะเหล่านั้นก็ยิ่งต้องทำงานมากขึ้นอีกหลายเท่า จึงปรากฎว่าสตรีมีโอกาสเป็นโรคหรือมีความผิดปกติของอวัยวะที่ต่างไปจากบุรุษหลายอย่างเช่น
1.โรคเกี่ยวกับประจำเดือน
เช่น
1.1 ความผิดปกติเกี่ยวกับระยะ เวลาของรอบเดือน เช่นมาช้ากว่าปกติ หรือมาเร็วกว่าปกติ หรือขาดหายเป็นเวลาหลายเดือนโดยไม่ได้ตั้งครรภ์
1.2 ความผิดปกติเกี่ยวกับจำนวนเลือดที่ออก เช่นน้อยกว่าปกติหรือมากกว่าปกติ
1.3 การปวดท้อง ขณะมีประจำเดือน
2. อวัยวะสืบพันธุ์ผิดปกติ
เช่น
2.1 เยื่อพรหมจารีไม่เปิด ทำให้เลือดประจำเดือนคั่งอยู่ในช่องคลอดและโพรงมดลูกต้องรักษาโดยการผ่าตัด
2.2 ไม่มีช่องคลอด หรือมีช่องคลอดเป็นบางส่วน
2.3 มีมดลูก 2 อัน หรือมีผนังกั้นในโพรงมดลูก
2.4 มีรังไข่ผิดปกติ เช่น มีขนาดเล็กมาก หรือไม่มีเลย
3. การมีเลือดออกผิดปกติทางช่องคลอด
(ที่ไม่เกี่ยวกับการตั้งครรภ์) ซึ่งอาจจะเป็นเพราะเยื่อบุโพรงมดลูกอักเสบหรือเยื่อบุมดลูกหนาหรือเนื้องอกในมดลูก หรือเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่หรือเป็นมะเร็งปากมดลูกหรือมะเร็งของมดลูก
4. การอักเสบและโรคติดเชื้อที่อวัยวะสืบพันธุ์
เช่นมีตกขาวผิดปกติ เป็นโรคซิฟิลิส หนองใน แผลริมอ่อน กามโรคที่ต่อมน้ำเหลือง กามโรคเนื้อตายที่บริเวณขาหนีบ หูดหงอนไก่ที่อวัยวะเพศเริม
5. กระบังลมหย่อน
คือการหย่อนของผนังช่องคลอดด้านหน้าหรือด้านหลัง และหรือมีการเคลื่อนต่ำลงมาของมดลูก มักพบในหญิงที่คลอดบุตรหลายครั้ง คลอดบุตรยาก คลอดแล้วไม่ได้เย็บฝีเย็บหรือเย็บไม่ดี มักเป็นในหญิงที่มีอายุมาก อาการคือ ปวดหน่วงบริเวณท้องน้อยทั้งสองข้างหลังจากยืนนานๆ ไอ จาม หรือยกของหนัก แล้วรู้สึกเหมือนมีก้อนเนื้อจุกบริเวณปากช่องคลอด ถ้าเป็นมากต้องผ่าตัดซ่อมแซมผนังช่องคลอด หรืออาจต้องตัดมดลูกออกเลย
6.ภาวะกลั้นปัสสาวะไม่อยู่
7.เนื้องอกของอวัยวะสืบพันธุ์
8.เนื้องอกชนิดร้ายหรือมะเร็งของอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอก
มะเร็งที่ช่องคลอด มะเร็งปากมดลูก มะเร็งที่เยื่อบุโพรงมดลูก และกล้ามเนื้อมดลูก มะเร็งรังไข่และท่อนำไข่
9.ความผิดปกติในการตั้งครรภ์
หญิงบางคนโชคดีที่ตั้งครรภ์และคลอดทารกได้อย่างปกติ แต่บางคนก็โชคร้ายที่มีความผิดปกติต่างๆ กันในการตั้งครรภ์ เช่น
9.1 การคลื่นไส้อาเจียนอย่างมากเป็นเวลานานเกิน 12 สัปดาห์
และเป็นตลอดวันจนทำให้ร่างกายได้รับน้ำและอาหารไม่เพียงพอ จำเป็นต้องพบแพทย์โดยเร็ว
9.2 การแท้ง
คือ มีเลือดออกทางช่องคลอด ปวดท้องมากต้องรีบพบแพทย์
9.3 การตั้งครรภ์ไข่ปลาอุก
คือรกเปลี่ยนเป็นเม็ดใสๆ คล้ายเม็ดสาคู ทำให้มดลูกมีขนาดโตอย่างรวดเร็ว มักมีอาการแพ้ท้องมากกว่าธรรมดา มีเลือดออกทางช่องคลอดกะปริดกะปรอย หรือออกครั้งละมากๆ พร้อมกับมีเม็ดคล้ายเม็ดสาคูออกมาด้วย ต้องรีบพบแพทย์ เพราะอาจเป็นอันตรายได้มาก
9.4 การตั้งครรภ์นอกมดลูก
เกิดจากไข่ที่ผสมแล้วฝังตัวและเจริญเติบโตภายนอกโพรงมดลูก อาการสำคัญที่ต้องทำให้ไปพบแพทย์คือ ปวดท้องน้อย อาจมีเลือดออกทางช่องคลอดกะปริดกะปรอย ถ้ามีเลือดออกในช่องท้องเนื่องจากการทำแท้งหรือหลอดมดลูกแตกจะมีอาการเป็นลม ซีด เหงื่อแตก ใจสั่น และหมดสติ
9.5 ภาวะพิษแห่งครรภ์
เช่น เกิดอาการบวม ความดันเลือดสูง มีไข่ขาวในปัสสาวะ ซึ่งมักเกิดในระยะท้ายของการตั้งครรภ์ ถ้าไม่ได้รับการดูแลที่ถูกต้องจากแพทย์อาจทำให้ผู้ตั้งครรภ์ชัก หลอดเลือดในสมองแตกและหหัวใจวายได้
9.6 รกเกาะต่ำ
คือ การที่รกบางส่วนหรือทั้งหมดเกาะที่ตอนล่างของมดลูก แทนที่จะเกาะที่ผนังตอนบนของมดลูก อาการคือมีเลือดออกในช่องคลอดในระยะหลังๆ ของการตั้งครรภ์โดยไม่มีสาเหตุและไม่มีอาการเจ็บปวด ถ้าเลือดออกมากแพทย์จะต้องเอาทารกในท้องและรกออกให้เร็วที่สุดเพื่อให้เลือดหยุด
9.7 รกลอกตัวก่อนกำหนด
ปกติ รกจะลอกตัวจากผนังมดลูกหลังจากทารกคลอดออกมาแล้ว แต่ถ้ารกลอกตัวก่อนทารกคลอด จะทำให้มีเลือดออกในโพรงมดลูก ทารกในท้องจะขาดออกซิเจนไปเลี้ยง อาจเสียชีวิตได้ สาเหตุของรกลอกตัวก่อนกำหนดอาจเกิดจากภาวะพิษแห่งครรภ์หรืออาจถูกกระทบกระแทกบริเวณหน้าท้องอย่างรุนแรง อาการสำคัญคือ เลือดออกทางช่องคลอด ปวดท้อง หน้าท้องแข็งตึง และกดเจ็บ มดลูกโตขึ้นอย่างรวดเร็วเพราะมีเลือดขังอยู่ภายใน ต้องรีบพบแพทย์
9.8 ครรภ์แฝด
คือการตั้งครรภ์ที่มีทารกในครรภ์มากกว่า 1 คนขึ้นไป อาจทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนทั้งต่อแม่และทารก เช่น โลหิตจาง ภาวะพิษแห่งครรภ์ คลอดก่อนกำหนด คลอดผิดปกติ ผู้ที่ตั้งครรภ์แฝดควรพักผ่อนให้มากในระยะ 2 เดือนสุดท้ายของครรภ์ เพื่อป้องกันการคลอดก่อนกำหนด ครรภ์แฝดน้ำ คืออาการท้องโตเร็วผิดปกติ ควรปรึกษาแพทย์โดยเร็ว
9.9 ครรภ์เกินกำหนด
คือตั้งครรภ์เกิน 42 สัปดาห์ ผลเสียคือรกทำงานเลวลง ปริมาณน้ำคร่ำลดลง ทารกผอม ผิวหนังเหี่ยวย่น เล็บยาว กะโหลกศรีษะแข็งขึ้น ทำให้คลอดยาก และทารกมีภาวะขาดออกซิเจนได้ง่าย
