วัคซีนโควิด-19 เข็มที่ 3: ข้อคิดสำหรับประชาชน
ศาสตราจารย์เกียรติคุณนายแพทย์อมร ลีลารัศมี
นายกแพทยสมาคมแห่งประเทศไทย ๆ
รองอธิการบดี มหาวิทยาลัยสยาม
25 มิถุนายน 2564
ทุกวันนี้ ผมได้รับคำถามถี่มาก 1 ข้อที่ต้องตอบครับ คือ จะฉีดวัคซีนโควิต-19 เข็มที่ 3 ดีไหม? ถ้าดี จะฉีดยี่ห้ออะไร? เมื่อใหร่ดี? เป็นต้น หลายคนอยากจะรีบจอง (หรือฉีด) วัคซีนเข็มที่ 3 แล้วเพราะกลัวจะตกขบวนหรือแย่งคนอื่นไม่ทัน ผมจึงอยากเสนอความคิดเห็นของผมให้ประชาชนพิจารณาบ้างครับ
ก่อนอื่น ท่านต้องรีบฉีดวัคซีนให้ครบสองเข็มก่อนนะครับ ไม่ว่าจะเป็น Sinovac, Sinopharm หรือ AstraZeneca ก่อนที่จะมาถามคำถามนี้ ถ้ายังฉีดไม่ครบ ไม่ต้องเสียเวลามาคุยกัน รีบหาเวลาไปฉีดให้ครบเถอะครับ
ส่วนเข็มที่ 3 ที่ถามมานั้น ผมคิดแทนท่านว่า อยากฉีดวัคซีนที่ท่านคิดว่าดีที่สุด คำว่า "ดีที่สุด" คือเขาบอกกันมา หรือตัวเลขป้องกันโรคของวัคซีนยี่ห้อนี้สูงดี (เช่น ร้อยละ 95) หรือว่ายี่ห้อนี้ได้ภูมิคุ้มกันตัวเลขสูงมากที่สุด หรือว่า เมื่อวัดภูมิคุ้มกันในผู้ที่ฉีตวัดซีนยี่ห้อนี้ ป้องกันเชื้อกลายพันธุ์ในหลอดทดลองได้ผลดีกว่า เป็นต้น แล้วท่านก็คิดหรือเข้าใจว่า วัคซีนที่ฉันฉีดมาแล้ว ไม่ค่อยตี ไม่ได้ผล เลยเออออจะไปหาฉีดเป็นเข็มที่ 3
แทนที่จะมุ่งประเด็นว่า ฉีดเพื่อป้องกันตนเองจากการเจ็บป่วยรุนแรงหรือถึงตายก่อน ซึ่งท่านได้รับผลดีข้อนี้แน่นอนอยู่แล้วถึงร้อยละ 90 ขึ้นไปจากการฉีตวัคซีนชนิตใดก็ใด้ แต่การฉีดวัคซีนชนิดใดก็ป้องกันการติดเชื้อไม่ได้ ยังไม่ชัดว่าต้องใช้ภูมิคุ้มกันสูงถึงระดับใดจึงจะไม่ติดเชื้อเลย แต่ทราบว่าเริ่มมีภูมิคุ้มกันก็เริ่มใช้ได้ในการลดความรุนแรงจากการเจ็บป่วยแล้ว ที่สำคัญ การติดเชื้อจนก่ออาการรุนแรงยังขึ้นอยู่กับจำนวนเชื้อที่ท่านได้รับ หากไม่ระวังตัว จะรับเชื้อจำนวนมากในเวลาอันสั้น ท่านจะมีโอกาสป่วยรุนแรงแม้ฉีดวัคซีน หากท่านระวังตัวดีแต่รับเชื้อโดยไม่คาดคิด เชื้อที่ได้รับจะมีจำนวนน้อย กลับจะเป็นผลดีเสียอีก (ให้อ่านต่อในข้อ 4) การฉีควัดชีนครบ 2 เข็มแล้ว จึงยังต้องสวมหน้ากากอนามัย เว้นระยะห่างทางสังคม เช่นเดิมไปก่อน เพื่อเสริมประสิทธิภาพการป้องกันโรคและความรุนแรงของการเจ็บป่วยของการฉีตวัคซีนชนิดใดก็ได้ ให้ได้ผลสูงสุด (ผมเชื่อว่า เวลานี้ การใช้วิถีชีวิตใหม่ที่เข้มข้น ดีกว่าการไปหาฉีดวัคซีนเข็มที่ 3)
ผมขอให้รออีก 3 -6 เดือนเพราะยังมีความไม่แน่นอนอีก 5 ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการสร้างภูมิคุ้มกันต่อเชื้อ
กลายพันธุ์และการจองวัคชีนสำหรับคนที่ฉีดวัคซีนครบ 2 เข็มแล้วคือ
1. เชื้อกลายพันธุ์ที่จะระบาตในปีหน้า จะเป็นเชื้อเดลต้าตัวนี้อีกไหม? หรือเป็นเชื้อกลายพันธุ์ที่ใหม่กว่าอีก อาจจะต้องปรับวัคซีนให้ "ตรงกับเชื้อ" มากขึ้น แต่ถ้าควบคุมการระบาดได้ ความต้องการวัคชีนจะลดลง
2. วัคซีนในปีหน้า นอกจากปรับวัคซีนให้ "ตรงกับเชื้อ" ที่น่าจะระบาดแล้ว อาจจะมีวิธีบริหารที่สะดวก เช่น ใช้สูดดมแทนการฉีด หากจองและสั่งซื้อวัคซีนตอนนี้ ก็ได้วัคซีนของเชื้อปัจจุบันหรืออดีต การฉีดวัคซีนป้องกันสายพันธุ์เดิม อาจจะไม่ได้ประโยชน์เพิ่มขึ้นมากเท่าไร หรืออาจจะมีผลข้างเคียงมากขึ้น
3. การแพ้วัคซีน ผลข้างเคียงต่างๆ จากการฉีดวัคซีนในปัจจุบัน จะมีข้อมูลเพิ่มขึ้นมาก เพราะฉีดไปเยอะแล้ว
อาจจะนำมาสู่การผลิตวัคซีนรุ่นใหม่ที่มีการแพ้หรือผลข้างเคียงลดลงอีก
4. ระหว่างรอจนถึงปีใหม่ เนื่องจากเชื้อเดลต้าที่แพร่กระจายเก่งมาก ท่านอาจจะติดเชื้อชนิดนี้โดยไม่คาดคิด ถ้าท่านเป็นคนระวังตัวดีอยู่แล้ว การพลาดพลั้งไปรับเชื้อจะเป็นการรับเชื้อจำนวนน้อย (ท่านสวมหน้ากากอนามัย เว้นระยะห่าง...ฯลฯ) ถ้าท่านฉีดวัคซีนครบสองเข็มแล้ว การติดเชื้อจำนวนน้อยหลังฉีดวัดซีนครบจะกลับกลายเป็นการรับวัคซีนเข็มที่ 3 จากการติดเชื้อตามธรรมชาติ ทำให้ภูมิคุ้มกันของท่านสูงลิ่วขึ้นไปอีก ท่านจะมีอาการน้อยหรือแทบไม่มีเลยหรือไม่รู้ตัวว่า รับวัคซีนเข็มที่ 3 ไปแล้ว
5.ถึงปลายปีหรือต้นปีหน้า วัคซีนทั้งรุ่นใหม่และรุ่นเก่าน่าจะล้นตลาด ท่านเลือกจองได้และราคาน่าจะถูกลง
กว่านี้อีก ให้คอยได้เลยถ้ายังอยากจะฉีด
ยังมีประชากรอีกกลุ่มในบ้านเราที่ยังไม่ใด้ฉีดวัคซึนเลยคือ เด็ก นักเรียน วัยตั้งแต่ 3 ขวบถึง 18 ปี เราต้องรีบหาวัคซีนมาเตรียมฉีดให้ลูกหลานเราได้แล้วครับ
ดังนั้น ตอนนี้เราต้องช่วยให้ทุกคนได้รับวัคซึนเข็มที่ 1 และ 2 ให้ครบอย่างเร่งด่วน ฉีดให้ได้จำนวนมากที่สุด "แข่งกับเวลา" ตามศักยภาพที่แต่ละแห่งจะฉีดได้ ถ้าใครได้วัคซีนเข็มที่ 3 มาตอนนี้ รีบนำไปฉีดให้ คนอื่นที่ยังไม่ใด้เข็มที่ 1 หรือ 2 เถิดครับ ใครที่ฉีดวัคซีน AstraZeneca (AZ) มาครบสองเข็ม อย่าไปฉีต AZ ซ้ำอีกเป็นเข็มที่สาม ประชาชนอย่างเรา " ปล่อยวาง" ให้นักวิทยาศาสตร์และหมอไปศึกษาประโยชน์ของการฉีดเข็มที่ 3 จากข้อมูลทางระบาดวิทยาของบ้านเราและต่างประเทศใน 3 เดือนข้างหน้า และข้อมูลวิชาการที่จะเกิดอย่างมากมาย จนได้ข้อสรุปที่ชัดเจนก่อน แล้วค่อยมาบอกประชาชนอย่างเราว่า จะให้ปฏิบัติอย่างไรนะครับ ตอนนี้ผมแนะนำให้ประชาชนฟัง ติดตามและอยู่เฉยๆ กับเข็มที่ 3 ก่อน
ผมจึงสรุปจากความคิดเห็นของผมว่า ปล่อยเรื่องวัดซีนเข็มที่ 3 ให้นักวิทยาศาสตร์ หมอ ได้ทำการบ้านอย่างรอบด้านมาอย่างตีจนได้ข้อมูลที่ตกผลึกว่า จะฉีดเข็มสามไหม? ถ้าจะฉีด จะแนะนำยี่ห้อใดสำหรับใครบ้าง? ณ ขณะนี้ ประชาชนอย่างเราๆ ฟังรับทราบติดตามข่าวไว้แบบ "รอไปก่อน" ไม่ต้องมีปฏิกิริยาอะไรนะครับ
