เทศบาลนครลำปาง เป็นเทศบาลนครแห่งหนึ่งในภาคเหนือของประเทศไทย ตั้งอยู่ในบริเวณอำเภอเมืองลำปาง จังหวัดลำปาง เป็นเทศบาลนครที่จัดตั้งขึ้นเป็นลำดับที่สองในภาคเหนือ ถัดจากเทศบาลนครเชียงใหม่ เป็นศูนย์กลางเศรษฐกิจและความเจริญของจังหวัดลำปางและภาคเหนือ เป็นประตูสู่ดินแดนห้าเชียง อันได้แก่ เชียงใหม่, เชียงราย, เชียงตุง (พม่า), เชียงรุ่ง (สิบสองปันนา), และเชียงทอง (หลวงพระบาง)
เทศบาลนครลำปาง เดิมเป็นสุขาภิบาลเมืองลำปาง ได้รับการยกฐานะขึ้นเป็นเทศบาล ตามพระราชกฤษฏีกาจัดตั้งเทศบาลเมืองลำปาง ในวันที่ 25 มีนาคม พ.ศ. 2478 มีพื้นที่ 10.86 ตารางกิโลเมตร ครอบคลุมพื้นที่ 4 ตำบล คือ ตำบลสวนดอก ตำบลเวียงเหนือ ตำบลหัวเวียง ตำบลสบตุ๋ย เมื่อวันที่ 24 ตุลาคม พ.ศ. 2534 ได้มีพระราชกฤษฏีกาเปลี่ยนแปลงเขตพื้นที่ การปกครองของเทศบาลเมืองลำปางใหม่ได้ขยายอาณาบริเวณของเทศบาลเพิ่มขึ้นอีก 11.31 ตารางกิโลเมตร รวมเป็นพื้นที่ทั้งสิ้น 22.17 ตารางกิโลเมตรครอบคลุมพื้นที่ตำบลเพิ่มอีก 4 ตำบล คือ ตำบลบ่อแฮ้ว 1.16 ตารางกิโลเมตร ตำบลชมพู 3.80 ตารางกิโลเมตร ตำบลพระบาท 6.13 ตารางกิโลเมตร และตำบลพิชัย 0.22 ตารางกิโลเมตร เมื่อวันที่ 10 พฤษจิกายน พ.ศ. 2542 ได้มีพระราชกฤษฏีกาเปลี่ยนแปลงเทศบาลเมืองลำปาง จัดตั้งเป็นเทศบาลนครลำปาง (ประกาศในราชกิจจานุเบกษา ฉบับกฤษฏีกา เล่ม 116 ตอนที่ 10 ก.) มีผลบังคับใช้ตั้งแต่วันที่ 11 พฤศจิกายน พศ 2542 เป็นต้นไป ครอบคลุมพื้นที่อาณาบริเวณ 8 ตำบล คือ 4 ตำบลเดิม และ บางส่วนของตำบลบ่อแฮ่ว บางส่วนของตำบลชมพู บางส่วนของตำบลพระบาท และบาง่วนของตำบลพิชัย รวมทั้งสิ้น 22.17 ตารางกิโลเมตร นับว่าเป็นเทศบาลนครแห่งที่สองของภาคเหนือตอนบนถัดจากเทศบาลนครเชียงใหม่
ตราสัญลักษณ์ของเทศบาลนครลำปางจะใช้ตราไก่ขาว เช่นเดียวกับตรา จังหวัดลำปางที่มาตามตำนานฤาษี 5 พระองค์ได้กล่าวไว้ว่า เดิมเมืองนครลำปางมีชื่อว่า “กุกุฎฏะนคร” แปลว่า เมืองไก่ขาว มีที่มาตามตำนานว่า ในสมัยพุทกาลเมื่อพระบรมศาสดาสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้สัมโพธิญาณแล้ว ได้เสด็จโปรดสัตว์ผ่านมาทางบริเวณสัมภากัมปาสิณี คือ นครลำปางในปัจจุบัน พระอินทร์ได้ทรงแปลงกายลงมาเป็นไก่ขาว เพื่อเลื่อนให้ชาวเมืองตื่นขึ้นมาบำเพ็ญทาน พระพุทธองค์ทรงทำนายว่าต่อไป เมื่อหน้าบริเวณแห่งนี้จะเป็นนครอันรุ่งเรือง ต่อมาได้มีผู้สร้างเมืองขึ้นบริเวณนี้ และได้ตั้งชื่อเมืองแห่งนี้ว่า “เมืองกุกุฎฏะนคร” ซึ่งแปลว่าเมืองไก่ขาว
เทศบาลนครลำปาง ตั้งอยู่เลขที่ 246 ถนนฉัตรไชย ตำบลสบตุ๋ย อำเภอเมืองลำปาง จังหวัดลำปาง อยู่ห่างจากกรุงเทพมหานคร ตามระยะทางหลวงแผ่นดิน หมายเลข 1 สายพหลโยธินประมาณ 602 กิโลเมตร และทางรถไฟประมาณ 625 กิโลเมตร มีจังหวัดใกล้เคียง 7 จังหวัด
มีพื้นที่ 22.17 ตารางกิโลเมตร ครอบคลุม 8 ตำบล ดังนี้
ตั้งแต่วันที่ 25 มีนาคม 2478 มีพื้นที่ 10.86 ตารางกิโลเมตร ครอบคลุม 4 ตำบล ได้แก่ ตำบลสวนดอก ตำบลเวียงเหนือ ตำบลหัวเวียง และตำบลสบตุ๋ย
วันที่ 24 ตุลาคม 2534 มีพระรราชกฤษฏีกาเปลี่ยนแปลงเขตเทศบาลนครลำปาง ให้ขยายเขตเทศบาลเมืองลำปางเพิ่มขึ้น 11.31 ตารางกิโลเมตร รวมกับพื้นที่ใหม่เป็น 22.17 ตารางกิโลเมตร ครอบคลุม 8 ตำบล คือ 4 ตำบลเดิม และบางส่วนของตำบลบ่อแอ้วบางส่วนของตำบลชมพู บางส่วนของตำบลพระบาท และบางส่วนของตำบลพิชัย ดังนี้
สวนดอก
เวียงเหนือ
หัวเวียง
สบตุ๋ย
