ข้อมูลบริการสุขภาพของไทย

ข้อมูลประกอบการตัดสินใจในการจัดตั้งโรงพยาบาลสนาม ประกอบด้วย

• รายงานความรุนแรงของโรค COVID-19 และการระบาดในประเทศอื่นๆ หรือจังหวัดอื่นๆ
• อัตราการมารับบริการที่ห้องฉุกเฉิน หรือโรงพยาบาลเพิ่มสูงขึ้น อย่างรวดเร็วในระยะเวลาสั้น
• อัตราการรับเข้าไว้รักษาในโรงพยาบาลของผู้ป่วย PUI เพิ่มสูงขึ้น
• ความสามารถของโรงพยาบาลในการรองรับผู้ป่วย COVID-19
• อัตราส่วนของผู้ป่วยที่อยู่อาศัยร่วมกับผู้ที่อยู่ในภาวะเสี่ยงสูง หรือผู้ที่ไม่มีคนดูแลที่บ้าน และไม่สามารถดูแลตนเองได้
   

แนวทางการรับผู้ป่วยยืนยัน COVID-19 ในโรงพยาบาลสนาม

การบริหารจัดการในการจัดตั้งโรงพยาบาลสนาม

1. สถานที่
   สถานที่จัดตั้งโรงพยาบาลสนาม ได้แก่ อาคารเรียน หอพัก หอประชุมวัด ทั้งนี้ควรมีลักษณะ ดังนี ้
   • ควรเป็นสถานที่ที่มีการถ่ายเทอากาศได้ดี
   • ไม่ควรอยู่ในชุมชนแออัด เช่น ตลาดสด
   • มีสิ่งอำนวยความสะดวกทางด้านสาธารณูปโภคที่จำเป็น อาทิไฟฟ้า ประปา และอื่นๆ 
2. วัสดุ อุปกรณ์และเวชภัณฑ์ที่จำเป็น รวมถึงวัสดุสำนักงาน เครื่องอุปโภคบริโภค น้ำดื่ม ฯลฯ
3. การปฐมนิเทศการปฏิบัติงาน ตลอดจนการกำกับดูแลการทำงานของบุคลากรโดยเฉพาะอาสาสมัคร
4. ระบบการดูแลรักษาผู้ป่วย ให้เป็นไปตามแนวทางเวชปฏิบัติการดูแลรักษาผู้ป่วยโรค COVID-19 ของกระทรวงสาธารณสุข (ซึ่งมีการปรับปรุงอย่างต่อเนื่อง โดยขอให้ติดตามอย่างใกล้ชิด)
5. ระบบการบริหารจัดการหน่วยผู้ป่วยนอก หอผู้ป่วย การจัดเวร โดยประเมินจากความเพียงพอของการให้บริการ
6. ระบบการขนส่งต่างๆ รวมถึงระบบการส่งต่อผู้ป่วย อาทิการขนส่งวัสดุ อุปกรณ์ทางการแพทย์ วัสดุ อุปกรณ์อื่นๆ ขยะติดเชื้อ การจัดการและการเคลื่อนย้ายศพ เป็นต้น รวมถึงจัดการซ้อมแผนเคลื่อนย้ายผู้ป่วยในกรณีที่ผู้ป่วยมีการทรุดลง
7. ระบบการเชื่อมโยงและระบบสื่อสาร อาทิระบบเวชระเบียน การติดต่อสื่อสารทั่วไป ระหว่างโรงพยาบาลสนามกับหน่วยงานอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง เช่น โรงพยาบาล สำนักงานสาธารณสุขจังหวัด สำนักงานป้องกันควบคุมโรค หน่วยประชาสัมพันธ์ เป็นต้น
8. ระบบการป้องกันควบคุมการติดเชื้อและแพร่กระจายเชื้อ
   • ฝึกซ้อมการสวม-ถอด PPE ให้คล่องอย่างถูกต้อง ตามความเสี่ยงของหัตถการ
   • สำรวจและสำรอง PPE ให้พร้อมใช้และเพียงพอ รวมถึงสามารถจัดหาเพิ่มได้
   • ทีมบุคลากรทางการแพทย์ทุกคน ทุกระดับ ต้องเข้าใจหลักการพื้นฐานของ ระบบการป้องกันการติดเชื้อในสถานพยาบาล
9. ระบบสนับสนุน รวมถึงการจัดการด้านสาธารณูปโภคที่พักบุคลากร โภชนาการ เครื่องปั่นไฟ เครื่องกรองน้ำ ประปาสนาม ฯลฯ
10. ระบบสุขาภิบาล มีกระบวนการกำจัดเชื้อโรค รวมถึงการจัดสัดส่วนห้องอาบน้ำ/ ห้องสุขาสำหรับผู้ป่วยอย่างเหมาะสม
11. ระบบรักษาความปลอดภัย และป้องกันการก่อเหตุร้าย
12. ระบบป้องกันอัคคีภัย และการซ้อมแผนจัดการอัคคีภัย
13. งานสังคมสงเคราะห์และจิตวิทยา เนื่องจาก เพื่อลดความกังวล และ ความเครียดของผู้ป่วย รวมถึง ทีมบุคลากรทางการแพทย์
14. การจัดระบบการสื่อสารความเสี่ยง ให้ผู้ป่วย ญาติ รวมถึง ประชาชนในพื้นที่โดยรอบเข้าใจตั้งแต่ก่อนจัดตั้งและ ในระหว่างการระบาด

การจัดเตรียมอุปกรณ์ เครื่องมือ สำหรับ โรงพยาบาลสนาม

1. เต็นท์ปฏิบัติงานและที่พัก (กรณีที่ไม่มีอาคาร หรือสถานที่ที่เหมาะสม)
   • เต็นท์ปฏิบัติการ
   o หากเป็นไปได้ควรติดกล้องวงจรปิดในกรณีที่ต้องติดตามดูอาการผู้ป่วย
   o มีพื้นที่สำหรับสวม–ถอดชุดเครื่องป้องกันส่วนบุคคล ก่อนและลงพื้นที่ในการดูแลผู้ป่วย
   o ควรมีคอมพิวเตอร์พร้อมโปรแกรมในการสื่อสารกับผู้ป่วยในลักษณะ Telemedicine
   • เต็นท์ที่พักเจ้าหน้าที่
   • เต็นท์หรือพื้นที่สำหรับประกอบอาหาร 
2. อุปกรณ์สำนักงาน
   • เครื่องคอมพิวเตอร์ notebook พร้อม printer
   • โต๊ะ เก้าอี้
   • เครื่องใช้อุปกรณ์สำนักงาน เช่น ปากกา กระดาษ กรรไกร แม็กซ์พร้อมลวดเย็บ เป็นต้น
3. อุปกรณ์สื่อสาร (ตามความจำเป็นและเหมาะสม)
   • วิทยุสื่อสารแบบตั้งเครือข่ายสถานี
   • วิทยุสื่อสาร แบบ Mobile , Walky-talky
   • ระบบ telemedicine
   • ระบบสัญญาณ internet และเครือข่าย
   • โทรโข่ง
   • ระบบเสียงตามสาย
4. เครื่องมือแพทย์
   • เครื่องวัดความดันโลหิต (ผู้ป่วย /เจ้าหน้าที่)
   • ที่วัดอุณหภูมิ
   • เครื่องวัดความอิ่มตัวของออกซิเจนในกระแสเลือด (Pulse Oximeter)
   • อุปกรณ์ช่วยฟื้นคืนชีพ
   • รถพยาบาล กรณีส่งต่อผู้ป่วยฉุกเฉิน
   • รถเอกซเรย์เคลื่อนที่ (mobile x-ray unit) (ตามความจำเป็นและเหมาะสม)
5. อุปกรณ์ป้องกันส่วนบุคคล
   • ชุด PPE ตามความเสี่ยง ได้แก่ level C, D (ถุงมือ หน้ากากอนามัย (N95, surgical mask), หมวกคลุมผม, เสื้อกาวน์, face shield, ถุงหุ้มขา (leg cover))
   • ชุดเปลี่ยนเข้าปฏิบัติงานในพื้นที่เสี่ยง
   • Alcohol ล้างมือ / alcohol gel
6. อุปกรณ์ความปลอดภัย
   • ระบบกล้องวงจรปิด (CCTV) (ควรมี)
   • เทปกั้นพื้นที่
   • กุญแจเพื่อปิดกั้นพื้นที่ (ตามความจำเป็นและเหมาะสม)
7. อุปกรณ์ดำรงชีพ
   • อาหาร-น้ำดื่ม
   • อุปกรณ์งานครัว อาทิ จาน ชาม ช้อน
   • อุปกรณ์ และของใช้ประจำวันพื้นฐานสำหรับผู้ป่วย (ที่ผู้ป่วยเตรียมไว้ไม่เพียงพอ) อาทิ ผ้าอนามัย ชุดชั้นใน ผงซักฟอก เป็นต้น
   • อุปกรณ์สันทนาการ เพื่อบรรเทาความเครียดให้กับผู้ป่วย ได้แก่ อุปกรณ์การกีฬา เป็นต้น 
8. ยาและเวชภัณฑ์(ปริมาณ ตามความจำเป็นและเหมาะสม)
   • ยาลดความดันโลหิต ยาลดระดับไขมันในเลือด ยาลดระดับน้ำตาลในเลือด
   • ยารักษาโรคติดเชื้อทางเดินหายใจ
   • ยาต้านการจับตัวของเกร็ดเลือด
   • Emergency bag
   • Antipsychotic drug โดยทีมช่วยเหลือเยียวยาจิตใจผู้ประสบภาวะวิกฤต (MCATT)
   • ยาประจำตัวผู้ป่วยแต่ละราย (กรณีที่รับผู้ป่วยมาจากโรงพยาบาล)

บุคลากรทางการแพทย์และสาธารณสุขในโรงพยาบาลสนาม

1. บุคลากรด้านการแพทย์และสาธารณสุข ควรเป็นผู้ที่ได้รับการอบรมการปฏิบัติงานโรงพยาบาลสนามแล้ว (ประเภทของบุคลากร และจำนวนพิจารณาตามความจำเป็นและเหมาะสม) ได้แก่ แพทย์ พยาบาลเภสัชกร เวชกรกู้ชีพ นักจิตวิทยา เป็นต้น
2. เจ้าหน้าที่ด้านบริหารงานทั่วไป หรือ เจ้าหน้าที่สนับสนุนด้านต่างๆ
   คุณสมบัติของบุคลากรโรงพยาบาลสนาม
   • จิตอาสา มีสุขภาพร่างกายแข็งแรง และสุขภาพจิตดี
   • ควรได้รับวัคซีนภูมิคุ้มกันต่อไข้หวัดใหญ่ (หากมีวัคซีน)
   • บุคลากรที่ควรระมัดระวังและหลีกเลี่ยงการปฏิบัติงานในโรงพยาบาลสนาม
   o เป็นโรคระบบทางเดินหายใจเฉียบพลันหรือเรื้อรัง หรือเป็นโรคของระบบหัวใจและหลอดเลือด
   o ตั้งครรภ์ หรือเป็นโรคที่ต้องได้รับการดูแลสม่ำเสมอ ได้แก่ โรคมะเร็ง เบาหวาน โรคไตวาย หรือเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลในรอบปีที่ผ่านมา หรือโรคที่ส่งผลให้มีภูมิคุ้มกันบกพร่อง ได้แก่ โรคเอดส์ หรือได้รับยากดภูมิคุ้มกัน

การลงทะเบียนรับผู้ป่วย COVID-19 เพื่อรับการเฝ้าสังเกตอาการในพื้นที่ โรงพยาบาลสนาม

1. ประเมินผู้ป่วยเบื้องต้น จากประวัติ และการตรวจร่างกาย โดยเฉพาะ การวัดระดับออกซิเจนในเลือดเพื่อให้ทราบผู้ป่วยที่เป็นกลุ่มเสี่ยง โดยเฉพาะในผู้ป่วยที่มีโรคประจำตัว ได้แก่ เบาหวาน โรคหัวใจ โรคปอดเรื้อรัง โรคไตวายเรื้อรัง ผู้ที่มีน้ำหนัก BMI > 35 กก./ม2. เป็นต้น
2. ผู้ติดเชื้อ และผู้ป่วยยืนยัน COVID-19 ทุกรายควรได้รับการประเมินตนอง และจากทีมบุคลากรทางการแพทย์ทุกวัน (ไม่น้อยกว่าวันละ 1 ครั้ง) เพื่อติดตามอาการจนกว่าจะจำหน่ายผู้ป่วย และได้รับการรักษาเบื้องต้น หากพบอาการเปลี่ยนแปลงในทางที่ทรุดลง ให้ประสานโรงพยาบาลปลายทางตามแผนการส่งต่อผู้ป่วยเพื่อรับการรักษาต่อไป
3. ผู้ป่วยควรได้รับการเอกซเรย์ปอดก่อนเข้าโรงพยาบาลสนาม (หากสามารถดำเนินการได้ในกรณีที่พบความผิดปรกติของภาพรังสีปอด ควรส่งโรงพยาบาลหลักในการดูแลรักษาต่อไป)

ขั้นตอนการดำเนินการโรงพยาบาลสนาม

1. หน่วยงานที่รับผิดชอบแจ้งรายชื่อผู้ป่วยมาที่โรงพยาบาลสนามล่วงหน้า โดยมีการยืนยันตัวตน จำนวนและรายละเอียดของผู้ป่วยที่ชัดเจน เพื่อโรงพยาบาลสนามได้จัดเตรียมเตียงและจัดทำระบบ admit ไว้ล่วงหน้า และกำหนดช่วงเวลาในการรับ-ส่งผู้ป่วยที่แน่นอน ทั้งนี้ การเคลื่อนย้ายผู้ป่วยควรมีความรัดกุมและเหมาะสม
2. เจ้าหน้าที่โรงพยาบาลสนามประเมินผู้ป่วย และจัดผู้ป่วยเข้าตามผังเตียงที่กำหนด รายละเอียดการดำเนินการอาจจัดแบ่งโซนให้ชัดเจน เช่น ตามความเสี่ยงของผู้ป่วย หรือ ตามวันที่รับไว้ และแบ่งโซนชาย/หญิงให้ชัดเจน เพื่อความสะดวกในการบริหารจัดการ
3. ระยะระหว่างเตียงผู้ป่วยควรห่างกันไม่น้อยกว่า 1.5 เมตร ทั้งนี้ อาจพิจารณาปรับเปลี่ยนได้ตามความจำเป็นและเหมาะสมของแต่ละสถานที่
4. จัดเตรียมอุปกรณ์ที่จำเป็นในส่วนที่พักผู้ป่วย อาทิ ปรอทวัดไข้เครื่องวัดอ๊อกซิเจนในเลือด (pulse oximeter) เป็นต้น เพื่อให้ผู้ป่วยวัดและรายงานให้เจ้าหน้าที่ทราบผ่านระบบ telemedicine ทุกวัน
5. เจ้าหน้าที่จัดส่งอาหาร 3 มื้อ โดยจัดวางไว้ที่พื้นที่ที่กำหนดเพื่อให้ผู้ป่วยมารับไปแจกจ่ายภายในส่วนที่พัก
6. เตรียมอุปกรณ์สันทนาการเพื่อบรรเทาความเครียดให้กับผู้ป่วย อาทิ อุปกรณ์กีฬา
7. กรณีผู้ป่วยเด็กเด็กอายุต่ำกว่า 12 ขวบ ควรให้การรักษาที่โรงพยาบาล
8. การจัดการภาวะเครียดของผู้ป่วยสามารถดำเนินการได้โดยมีช่องทางให้คำปรึกษาโดยนักจิตวิทยา หรือทีม MCATT
9. กรณีเกิดผู้ป่วยมีอาการผิดปรกติ หรือเกิดเหตุฉุกเฉิน ให้ติดต่อโรงพยาบาลหลักเพื่อนำส่งผู้ป่วย
10. ผู้ป่วยที่ได้รับการดูรักษาในโรงพยาบาลสนามควรได้รับการเอกซเรย์ปอด (หากสามารถดำเนินการได้) ตามระยะเวลาที่เหมาะสมเพื่อติดตามอาการผู้ป่วย
11. การจำหน่ายผู้ป่วยเมื่อครบกำหนดการรักษาในโรงพยาบาลสนาม โดยการประสานงานกับโรงพยาบาลหลัก และมีเอกสารรับรองการรักษาให้ผู้ป่วยติดตัว

การบริหารจัดการทรัพยากรสำหรับโรงพยาบาลสนามขนาด 100 เตียง

1. แพทย์เวชปฏิบัติทั่วไป 1 คน
2. พยาบาล 4 คน
3. ผู้ช่วยพยาบาล 2 คน
4. เสมียน 1 คน
5. แม่บ้าน 2 คน
    

1. Medical Grade Coverall Type 5B, 6B EN 14126 2 ชุดต่อวัน
2. Isolation gown 10 ชุดต่อวัน
3. Surgical gown 20 ชุดต่อวัน
4. Goggle 2 ชิ้นต่อวัน
5. Shoes cover 20 คู่ต่อวัน
6. Medical glove 100 คู่ต่อวัน
7. ถุงมือไนไตรต์ 2 คู่ต่อวัน
8. Face shield 5 ชิ้นต่อวัน
9. Surgical mask 150 ชิ้นต่อวัน
10. N95 10 ชิ้นต่อวัน (หากใช้ซ้ำ 3 ชิ้นต่อวัน)
11. หมวกคลุมผม 20 ชิ้นต่อวัน