แต่ทุกอย่างเมื่อมีข้อดีก็มักจะมีข้อเสียด้วยเช่นกัน เพราะการดมยาดมบ่อยครั้งอาจทำให้เกิดอาการติดได้ เนื่องจากสารเคมีที่ใช้ผลิตบางชนิด เช่น เมนทอล การบูร เป็นสารที่มีผลต่อระบบประสาท แต่ไม่ใช่ว่าจะอันตรายรุนแรงเสียทีเดียว เพียงแต่การติดยาดมนั้น จะเป็นรูปแบบที่ใช้จนติดเป็นนิสัยหรือขาดไม่ได้เท่านั้นเอง
ยาดมเป็นยาสามัญประจำบ้านที่มีประโยชน์ หากรู้จักใช้อย่างถูกวิธี ก็จะได้รับประโยชน์อย่างสูงสุด
สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) แนะวิธีการใช้ยาดมที่ถูกต้องมีดังนี้
- ควรสูดดมใกล้ๆ แต่ไม่สัมผัสโดยตรง
- ไม่ควรให้หลอดยาเข้าไปค้างในจมูก เพราะสารทุกตัวอาจทำให้ระคายเคืองเมื่อสัมผัส
- ควรหลีกเลี่ยงการใช้หลอดยาดมที่สัมผัสกับจมูกผู้อื่น เพราะอาจทำให้ติดเชื้อได้
- ยาดมมีฤทธิ์บรรเทาอาการวิงเวียน หน้ามืด ตาลาย เพียงชั่วคราว หากอาการหนักควรพบแพทย์
- ยาดมที่มีลักษณะเป็นยาน้ำ หรือขี้ผึ้ง ให้ใช้สำลีหรือผ้าเช็ดหน้าป้าย หรือนำมาทาบาง ๆ ที่หน้าอก แล้วสูดไอระเหย
- หากมีโรคที่เกี่ยวกับโพรงจมูกควรหลีกเลี่ยง เพราะหากสูดยาดมที่มีเข้มข้นมาก ๆ อาจก่อให้เกิดการระคายเคืองมากขึ้น
ยาดม มีส่วนประกอบอะไรบ้าง?
ถ้าอยากรู้ว่ายาดมจะเป็นอันตรายหรือเปล่า เราก็ต้องดูว่ายาดมมีส่วนประกอบอะไรที่อันตรายหรือไม่
- เมนทอล
เมนทอล หรือเกล็ดสะระแหน่ มีกลิ่นหอมเย็นที่หลายคนคุ้นเคย เพราะมักเป็นสารประกอบในผลิตภัณฑ์เครื่องอุปโภคบริโภคต่างๆ ช่วยลดอาการบวมของหลอดเลือดในจมูก และลดอาการปวดในบิเวณที่สัมผัส
- การบูร
แต่ก่อนเป็นสารสกัดจากการบูร แต่ปัจจุบันมักเป็นสารสังเคราะห์ เพราะทำได้ง่าย และราคาถูกกว่า มีฤทธิ์เป็นยาชา และต้านจุลินทรีย์อย่างอ่อนๆ จึงมักนำมาใช้เป็นส่วนประกอบของยาทาเฉพาะที่ที่ต้องการลดอาการอักเสบปวดบวมภายนอก เช่น ยาทาแก้เคล็ดขัดยอก ฟกช้ำ แมลงสัตว์กัดต่อย
- พิมเสน
พิมเสนบริสุทธิ์ จะได้จากการนำการบูรมาหุงกับยาอื่นๆ แต่ปัจจุบันจะทำมาจากสารสังเคราะห์ มักใช้สูดดมแก้วิงเวียน มีฤทธิ์กระตุ้น และสงบระบบประสาทส่วนกลาง และเป็นส่วนประกอบของยาทาแก้เคล็ดขัดยอกเหมือนกัน
- น้ำมันหอมระเหยอื่นๆ เช่น น้ำมันสะระแหน่ น้ำมันเขียว น้ำมันกานพลู หรือน้ำมันยูคาลิปตัส
- อาจมีสารสกัดจากสมุนไพรอื่นๆ แล้วแต่สูตร
ส่วนประกอบเด่นๆ เช่น เมนทอล การบูร พิมเสน ให้กลิ่นที่หอมเย็น ซ่า สดชื่น จมูกโล่ง เรียกประสาทต่างๆ ได้ดี จึงเหมาะแก่การดมเพื่อเรียกความสดชื่น ตื่นตัว
ทำไมเราถึงติดยาดม?
รู้หรือไม่ว่า สารประกอบอย่าง เมนทอล และการบูร เป็นสารที่ส่งผลต่อระบบประสาท จึงอาจทำให้เรา “เสพติด” ยาดมได้เหมือนกัน โดยรูปแบบจะเป็นการติดโดยเป็นนิสัย
ติดยาดมมากๆ เป็นอันตรายต่อสุขภาพหรือไม่?
การสูดดมยาดมที่มีส่วนประกอบเย็นๆ อย่าง เมนทอล การบูร และพิมเสนบ่อยๆ อาจทำให้เยื่อเมือกบุทางเดินจมูกเกิดการระคายเคืองได้
โดยเฉพาะอย่างยิ่งใครที่ชอบสูดดมใกล้ๆ ยัดเข้าไปในรูจมูกนานๆ หรือใช้ยาดมที่มีส่วนผสมค่อนข้างเข้มข้น การใช้ยาดมบ่อยๆ อาจทำให้เกิดอาการระคายเคืองบริเวณทาเดินหายใจ และอาจมีอาการปอดอักเสบได้
นอกจากนี้สารละลายในยาดม อาจทำให้ผิวหนัง หรือเยื่อบุในจมูกอักเสบได้เมื่อสัมผัสอีกเช่นกัน
